Các hiệp định thương mại tự do quy mô lớn của Liên minh châu Âu (EU) với khối Mercosur và Australia đang đối mặt với nguy cơ đổ vỡ do vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ từ bên trong, đặc biệt là lo ngại về cạnh tranh nông nghiệp và các tiêu chuẩn môi trường.
Liên minh châu Âu đang đối mặt với một nghịch lý lớn trong chính sách thương mại của mình. Dù nỗ lực mở rộng tầm ảnh hưởng và tìm kiếm các đối tác chiến lược mới, hai trong số các hiệp định thương mại tự do (FTA) quan trọng nhất của khối này với khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur) và Australia lại đang bị đình trệ nghiêm trọng. Nguyên nhân chính xuất phát từ những mâu thuẫn nội tại và sự phản kháng quyết liệt từ các ngành kinh tế nhạy cảm.
Thỏa thuận với Mercosur, bao gồm các quốc gia như Brazil và Argentina, dù đã đạt được một thỏa thuận về nguyên tắc sau hơn hai thập kỷ đàm phán, hiện vẫn chưa thể được phê chuẩn. Pháp, với sự ủng hộ của Ireland và một số quốc gia khác, đang là rào cản lớn nhất. Mối lo ngại cốt lõi của Paris là việc nhập khẩu ồ ạt các sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là thịt bò từ Nam Mỹ, sẽ tạo ra cạnh tranh không công bằng và gây thiệt hại nặng nề cho nông dân châu Âu, những người phải tuân thủ các quy định về môi trường và an toàn thực phẩm vô cùng khắt khe.
Bên cạnh đó, các cam kết về môi trường của các nước Mercosur, nhất là vấn đề phá rừng Amazon, cũng không đủ sức thuyết phục các nhà lập pháp châu Âu. Họ yêu cầu các đối tác thương mại phải tuân thủ các tiêu chuẩn tương đương với EU, một điều kiện được gọi là “điều khoản nhân bản” (mirror clauses).
“Chúng tôi không thể chấp nhận một thỏa thuận cho phép nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp được sản xuất trong điều kiện mà chính chúng tôi bị cấm. Đây không phải là thương mại tự do, đây là cạnh tranh không công bằng, đe dọa đến sinh kế của nông dân châu Âu và đi ngược lại các tiêu chuẩn môi trường mà chính EU đặt ra,” một đại diện của hiệp hội nông dân Pháp phân tích.
Tương tự, các cuộc đàm phán về FTA với Australia cũng đã đi vào ngõ cụt từ cuối năm 2023. Vướng mắc ở đây đến từ cả hai phía. Australia cho rằng EU không mở cửa đủ lớn cho các mặt hàng nông sản chủ lực của họ như thịt bò, thịt cừu và đường. Ngược lại, EU kiên quyết yêu cầu Australia phải công nhận và bảo hộ các chỉ dẫn địa lý (GI) cho những sản phẩm đặc trưng như rượu “Prosecco” hay phô mai “Feta”, điều mà các nhà sản xuất Australia phản đối.
Sự bế tắc của cả hai thỏa thuận này đã phơi bày một cuộc giằng co sâu sắc bên trong EU. Một bên là các quốc gia có nền kinh tế thiên về xuất khẩu như Đức, mong muốn tiếp cận các thị trường mới để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Bên còn lại là các quốc gia có ngành nông nghiệp được bảo hộ chặt chẽ. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho tham vọng địa chính trị của Brussels, khi mà việc cân bằng giữa lợi ích kinh tế toàn cầu và các vấn đề chính trị nội bộ ngày càng trở nên khó khăn.
