Quốc hội thành lập Ủy ban sửa đổi Hiến pháp 2013 với 15 thành viên, tập trung tinh gọn bộ máy và chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại phiên khai mạc sáng 5/5. Ảnh: Hoàng Phong
Sáng 5/5, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã trình bày tờ trình về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Theo đó, Quốc hội dự kiến thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp 2013 gồm 15 thành viên là lãnh đạo các cơ quan trung ương, do Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn làm Chủ tịch. Ủy ban có trách nhiệm xây dựng dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp và trình Quốc hội thảo luận, xem xét thông qua ngay trong kỳ họp thứ 9 đang diễn ra.
Phạm vi sửa đổi lần này được đánh giá là giới hạn, chỉ liên quan đến khoảng 8/120 điều của Hiến pháp hiện hành. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề xuất ban hành dưới hình thức Nghị quyết của Quốc hội thay vì một bản Hiến pháp mới, nhằm đảm bảo tính linh hoạt, đồng thời tiết kiệm thời gian và chi phí.
Tinh gọn bộ máy, chuyển sang chính quyền địa phương hai cấp
Một trong những nội dung sửa đổi trọng tâm là tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp gồm cấp tỉnh và cấp xã (hoặc đặc khu, phường), thay cho mô hình ba cấp như hiện nay (tỉnh, huyện, xã). Điều này phù hợp với chủ trương lớn về sắp xếp tổ chức bộ máy, nhằm tinh giản, tăng hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước.
Cụ thể, Điều 110 của Hiến pháp 2013 dự kiến sẽ được sửa đổi theo hướng quy định khái quát về hệ thống đơn vị hành chính, không tiếp tục liệt kê chi tiết từng cấp như hiện tại. Các chi tiết cụ thể về tên gọi, tổ chức và phạm vi đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh sẽ được điều chỉnh trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, tạo điều kiện linh hoạt khi triển khai sáp nhập.
Đáng chú ý, Hiến pháp sẽ không còn sử dụng cụm từ “cấp chính quyền địa phương”, đồng thời bổ sung quy định chuyển tiếp nhằm đảm bảo hoạt động thông suốt của bộ máy chính quyền trong quá trình sáp nhập, chuyển đổi mô hình quản trị.
Ảnh Báo điện tử Chính phủ
Các đoàn thể chính trị – xã hội dự kiến trực thuộc Mặt trận Tổ quốc
Cùng với cải cách hành chính, một loạt tổ chức chính trị – xã hội cũng sẽ được quy định lại vị trí pháp lý trong Hiến pháp. Theo định hướng sửa đổi Điều 9 và 10, các tổ chức như Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh… sẽ trở thành tổ chức trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Điều này nhằm cụ thể hóa chủ trương tinh gọn các tổ chức hội, loại bỏ sự chồng chéo chức năng, đồng thời nâng cao vai trò điều phối, hiệp thương của Mặt trận trong việc phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân.
Bên cạnh đó, Điều 84 cũng được sửa đổi theo hướng loại bỏ quyền trình dự án luật, pháp lệnh của các cơ quan trung ương của các tổ chức thành viên Mặt trận trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội – giúp làm rõ vai trò tham vấn, phản biện xã hội thay vì quyền lập pháp độc lập.
Lộ trình và trách nhiệm tổ chức lấy ý kiến nhân dân
Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp sẽ tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của các tầng lớp nhân dân trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến đầu tháng 6. Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, bản dự thảo cuối cùng sẽ được trình Quốc hội thông qua trước ngày 30/6 để có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Ủy ban được phép sử dụng con dấu của Quốc hội, hoạt động dưới sự điều phối của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp – cơ quan sẽ đảm bảo các điều kiện cần thiết về chuyên môn, nhân lực và hậu cần để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Đây là lần sửa đổi Hiến pháp đầu tiên kể từ năm 2013, phản ánh yêu cầu cấp bách trong cải cách thể chế, đảm bảo hệ thống chính trị – hành chính phù hợp với bối cảnh mới của đất nước, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển đổi mô hình quản lý theo hướng phân quyền mạnh cho địa phương.
