Việt Nam đặt mục tiêu chế tạo chip bán dẫn vào năm 2027, đánh dấu bước chuyển mình chiến lược trong hành trình làm chủ công nghệ lõi và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Một mệnh lệnh không thể trì hoãn thêm nữa đã được đưa ra. Trong phiên họp cấp quốc gia, người đứng đầu Chính phủ đã xác lập một cột mốc lịch sử: năm 2027, Việt Nam phải chế tạo được những con chip bán dẫn đầu tiên do chính mình thiết kế và kiểm thử. Thông điệp không chỉ nhắm tới sự tự chủ công nghệ, mà còn phản ánh quyết tâm bứt phá để không bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua toàn cầu về trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây và các nền tảng số lõi.
Sở dĩ chip bán dẫn được gọi là “trái tim” của kỷ nguyên số là bởi nó hiện diện trong mọi thiết bị thông minh, từ xe điện đến vệ tinh, từ điện thoại di động đến siêu máy tính. Trong làn sóng công nghiệp 4.0, không quốc gia nào có thể duy trì tăng trưởng nếu không tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất và thiết kế vi mạch. Việt Nam, với dân số trẻ, lực lượng kỹ sư dồi dào và khát vọng vươn lên, được cho là đang đứng trước cơ hội vàng – nhưng cũng là thách thức không nhỏ.
Tại phiên họp, Thủ tướng nhấn mạnh rằng Việt Nam đã tạo ra được bước khởi đầu vững chắc: thể chế đang dần được tháo gỡ, nhận thức trong các cấp lãnh đạo đã rõ ràng hơn, và nhiều địa phương – doanh nghiệp – viện trường đã chủ động nhập cuộc. Song song đó, nhân lực trong ngành bán dẫn đã có nền móng ban đầu với hơn 7.000 kỹ sư thiết kế vi mạch, cùng hàng chục ngàn sinh viên đang được đào tạo tại 166 cơ sở giáo dục trên toàn quốc.
Điểm đáng chú ý là hệ sinh thái sản xuất cũng đang thành hình rõ nét. Nhà máy chip thuộc CT Group – do người Việt sở hữu hoàn toàn – đặt mục tiêu đạt 100 triệu chip mỗi năm vào đúng mốc 2027. Các phòng lab hiện đại như SHTP Labs tại TP.HCM hay trung tâm nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Hà Nội đang bổ sung phần hạ tầng công nghệ còn thiếu.
Tuy nhiên, thách thức lớn vẫn còn đó. Những bài toán về vốn – với mỗi dự án chip có thể tiêu tốn tới 20 tỷ USD – cùng với việc thiếu hụt nhân sự cấp cao và hạn chế trong chuyển giao công nghệ, là những rào cản nghiêm trọng. Mô hình hợp tác “ba nhà” (Nhà nước – Doanh nghiệp – Nhà trường) tuy đã hình thành nhưng vẫn rời rạc, thiếu sự điều phối hiệu quả để cùng nhau thúc đẩy các mắt xích trong chuỗi sản xuất.
Chính vì vậy, người đứng đầu Chính phủ yêu cầu phải chuyển trạng thái chính sách từ thu hút đầu tư thụ động sang chủ động tìm kiếm chuyển giao công nghệ. Thay vì chỉ làm công xưởng gia công cho thế giới, Việt Nam cần nâng tầm lên làm chủ khâu thiết kế và sáng tạo – nơi tạo ra giá trị cao nhất trong ngành bán dẫn.
“Để phát triển ngành bán dẫn, cả nước phải là một đoàn quân; hành quân tới mục tiêu phải thần tốc táo bạo; đánh trận phải đánh mạnh, đánh nhanh, đánh chắc thắng; hiệu quả phải bền vững, lâu dài.”
Hiện Việt Nam đã thu hút được 170 dự án FDI liên quan tới bán dẫn, tổng vốn xấp xỉ 11,6 tỷ USD, trong đó có những tên tuổi tầm cỡ toàn cầu như Intel, Amkor, Hana Micron. Điều này cho thấy tiềm năng lớn trong việc biến Việt Nam thành một trung tâm sản xuất vi mạch của khu vực. Nhưng tiềm năng sẽ mãi chỉ là tiềm năng nếu không được kích hoạt bằng hành động cụ thể, mạnh mẽ và có tầm nhìn xa.
Bài học từ các quốc gia thành công như Hàn Quốc, Đài Loan hay Mỹ cho thấy, đầu tư cho công nghệ bán dẫn là một cuộc đua marathon, nơi đích đến không dành cho người chậm bước. Việt Nam đang đi đúng hướng, nhưng cần thêm tốc độ, bản lĩnh và sự liên kết chặt chẽ giữa các thành tố: chính sách, nguồn lực, nhân tài và thị trường.
Làm thế nào để Việt Nam làm chủ được công nghệ lõi chip bán dẫn?
Đây không chỉ là câu hỏi của giới kỹ thuật, mà là trăn trở chiến lược ở cấp quốc gia. Khi Chính phủ đã ra tay, mục tiêu đã rõ ràng, việc còn lại là biến quyết tâm chính trị thành kết quả thực tế, nơi những con chip “Make in Vietnam” không còn là giấc mơ xa vời, mà là biểu tượng cho bản lĩnh công nghệ Việt Nam thời đại mới.
