Thủ tướng Phạm Minh Chính kêu gọi cải cách quy trình hành chính, nhấn mạnh việc phân cấp phải đi đôi với phân bổ nguồn lực để tránh lãng phí cơ hội phát triển.
Sáng 23.5, trong phiên thảo luận tại tổ của kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có nhiều chia sẻ thẳng thắn về những điểm nghẽn trong bộ máy hành chính, đặc biệt là các thủ tục rườm rà đang làm chậm quá trình phát triển và gây lãng phí lớn về nguồn lực và thời gian.
Theo người đứng đầu Chính phủ, cải cách thể chế và quy trình hành chính là yêu cầu cấp thiết. Ông nhấn mạnh, nếu không gắn liền phân cấp, phân quyền với phân bổ ngân sách và nguồn lực thực tế, thì việc thực thi ở cấp cơ sở sẽ rất khó khăn. “Phân cấp mà không kèm theo tiền, thì ai mà làm được?”, Thủ tướng nêu rõ.
Ông cũng lấy dẫn chứng từ thực tế: “Địa phương muốn làm gì cũng phải xin Chính phủ, Chính phủ lại phải xin Quốc hội hay Thường vụ Quốc hội. Một việc rõ ràng đúng đắn, như hỗ trợ khẩn cấp cho Kỳ Sơn – Nghệ An sau sạt lở, chỉ 16 tỷ đồng mà cũng phải trình lên Quốc hội thảo luận. Trong khi đó, đây là việc đương nhiên, không đại biểu nào có ý kiến.”
Từ ví dụ này, Thủ tướng đặt vấn đề về sự bất hợp lý trong quy trình hiện hành: “Tại sao những việc đương nhiên lại phải qua từng bước thủ tục, trình bày, góp ý? Việc giảm thủ tục phải xuất phát từ đây. Chính phủ sẽ tập trung xây dựng cơ chế hậu kiểm chặt chẽ, còn Quốc hội tăng cường giám sát tối cao.”
Một trường hợp khác được Thủ tướng nêu là kéo dài nhiệm kỳ Đại sứ thêm ba tháng để đón đoàn cấp cao – dù lý do chính đáng nhưng vẫn phải trình qua các cấp, thậm chí đến tận Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ông nhận định: “Đó đáng ra là việc thuộc quyền xử lý của Bộ trưởng Ngoại giao, nhưng quy trình thì vẫn buộc phải đi một vòng phức tạp.”
Điều này, theo Thủ tướng, đang khiến đất nước đánh mất những cơ hội quý giá. “Lãng phí lớn nhất chính là lãng phí thời gian và cơ hội. Cơ hội đến là phải nắm, nhưng ta cứ lo giải quyết thủ tục thì nó đã đi mất.”
Ông khẳng định, trọng tâm cải cách nằm ở việc tái thiết quy trình hành chính, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm và ủy quyền hiệu quả. “Phải xác định rõ ai là người làm tốt nhất, ai gần dân nhất thì trao quyền. Không nên ôm giữ quyền lực nếu không hiệu quả.”
Vấn đề lãng phí và thể chế lỗi thời
Bên cạnh thủ tục hành chính, Thủ tướng cũng cảnh báo về tình trạng lãng phí thể chế kéo dài ở nhiều dự án trọng điểm. Ông cho biết, cả nước hiện có khoảng 2.200 dự án tồn đọng, tổng giá trị lên tới 230 tỷ USD, tương đương 50% GDP quốc gia. Những dự án này bị đình trệ vì nhiều nguyên nhân: chính sách không đồng bộ, thủ tục rườm rà, và sai phạm cá nhân trong quản lý.
“Nếu chính sách không tốt sẽ kéo theo đầu tư sai, xây dựng tràn lan không theo quy trình. Giờ phải xử lý hậu quả. Đã là bệnh thì phải chữa, có khi phải đau đớn, mất máu, mất tiền để hồi phục. Nhưng đó cũng là bài học sâu sắc cho sau này,” – Thủ tướng chia sẻ.
Về giải pháp, Chính phủ đang phối hợp cùng Bộ Tài chính để rà soát quỹ đất và trụ sở công, từ đó sắp xếp lại hệ thống tài sản công hiệu quả hơn. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, để làm được điều này, chính quyền các cấp cần phát huy tính chủ động và sáng tạo, không nên phụ thuộc hoàn toàn vào hướng dẫn từ trung ương. “Luật không bao giờ bao phủ hết được thực tế cuộc sống, nên địa phương cần linh hoạt vận dụng.”
Chốt lại bài phát biểu, Thủ tướng kêu gọi chuyển đổi toàn diện phương thức phục vụ từ “thụ động đáp ứng” sang “chủ động phục vụ người dân và doanh nghiệp”, nhất là trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.