Dù chưa gây làn sóng sa thải lớn, AI đang âm thầm tái định hình chiến lược tuyển dụng của các doanh nghiệp và đẩy mạnh xu hướng tự động hóa.
Sự xuất hiện ngày càng mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) trong các lĩnh vực công việc trí óc đang gây lo ngại rộng rãi về nguy cơ mất việc làm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia và dữ liệu mới nhất, thực tế có phần khác biệt: AI chưa thực sự xóa sổ lực lượng lao động, nhưng đang âm thầm làm thay đổi cách thức doanh nghiệp tuyển dụng và tổ chức nhân sự.
Báo cáo từ công ty Challenger, Gray & Christmas cho thấy trong tổng số 286.679 vụ sa thải theo kế hoạch tại Mỹ trong năm 2025, chỉ có 20.000 trường hợp liên quan đến tự động hóa, và trong đó chỉ 75 vụ được xác định là có liên quan trực tiếp đến AI. Điều này cho thấy, bất chấp các dự đoán bi quan, tác động thực tế của AI đối với mất việc làm vẫn còn hạn chế.
“Tình hình thực tế ít nghiêm trọng hơn nhiều so với lo ngại phổ biến. Dù AI có thể thay đổi nhiều vai trò, nhưng hiện tại hiếm có nhà quản lý nhân sự nào nói rằng AI đang thay thế con người hàng loạt,” ông Andrew Challenger, Phó Chủ tịch cấp cao của công ty nhận định.
Tuy nhiên, AI vẫn đang góp phần làm xáo trộn các quyết định nhân sự theo cách gián tiếp. Trước bối cảnh kinh tế không ổn định và chi phí gia tăng từ chính sách thuế, nhiều doanh nghiệp đã chuyển ngân sách tuyển dụng sang đầu tư vào phần mềm AI. Theo ông Josh Bersin, Giám đốc điều hành công ty tư vấn cùng tên, nhiều công ty đang “đóng băng” việc tuyển mới để tối ưu chi phí nhờ AI, khiến thị trường việc làm chững lại rõ rệt.
Một ví dụ cụ thể là Shopify, nơi CEO yêu cầu nhân viên phải chứng minh AI không thể làm thay công việc họ đang đề xuất trước khi yêu cầu thêm nguồn lực. Tương tự, CEO Duolingo cũng ra chỉ thị ưu tiên tự động hóa trước khi xem xét mở rộng nhân sự.
Không chỉ doanh nghiệp mua AI, các công ty công nghệ phát triển AI cũng đang tái cấu trúc lực lượng lao động. Microsoft, trong khi đẩy mạnh đầu tư vào AI như Copilot, đã cắt giảm hơn 15.000 việc làm, đặc biệt là kỹ sư phần mềm — lĩnh vực mà AI có thể tự viết đến 30% mã. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng nguyên nhân cốt lõi là để bù chi phí khổng lồ cho trung tâm dữ liệu AI, chứ không hoàn toàn là do thay thế nhân lực.
AI cũng đang thay đổi chính cách tuyển dụng. Từ quét hồ sơ, đánh giá năng lực đến phỏng vấn ứng viên, ngày càng nhiều quy trình tuyển dụng được thực hiện bởi các công cụ AI. IBM đã thay thế “vài trăm” nhân sự tuyển dụng bằng tác nhân AI, nhưng lại tăng cường tuyển lập trình viên và nhân viên kinh doanh, cho thấy AI có thể tạo ra sự dịch chuyển thay vì mất việc thuần túy.
“AI đang làm thay đổi căn bản nhiều công việc, nhưng không có bằng chứng rõ ràng rằng nó đang xóa bỏ toàn bộ vai trò con người,” bà Svenja Gudell, Kinh tế trưởng của Indeed Hiring Lab chia sẻ. “Nhiều vị trí đang được chuyển đổi, không phải bị thay thế.”
Tuy chưa trực tiếp dẫn đến làn sóng thất nghiệp, sự hiện diện ngày càng rộng của AI trong hoạt động doanh nghiệp chắc chắn đang định hình lại tương lai thị trường lao động. Thay vì thay thế ngay lập tức, AI buộc các công ty phải đặt lại câu hỏi: cần người thật hay chỉ cần công nghệ? Và đó chính là sự xáo trộn lớn nhất hiện nay trong chiến lược tuyển dụng.
