Tổng thống Donald Trump tiếp tục gia tăng ảnh hưởng tại Washington khi ký ban hành dự luật tài chính hàng nghìn tỷ đô và biểu trưng quyền lực bằng chiếc búa Hạ viện, phản ánh sự suy yếu dần của Quốc hội dưới sự dẫn dắt của Đảng Cộng hòa.
Ngày 4 tháng 7 năm 2025, tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã chính thức ký thông qua dự luật giảm thuế và cắt giảm chi tiêu trị giá hàng nghìn tỷ đô la, đồng thời nhận chiếc búa từ Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson – biểu tượng đã được dùng để điều hành phiên bỏ phiếu cuối cùng cho dự luật này tại Quốc hội. Hành động gõ búa của Trump không chỉ là một khoảnh khắc biểu trưng mà còn là minh chứng rõ nét cho việc quyền lực lập pháp đang dần được chuyển dịch sang nhánh hành pháp.
Chiếc búa, trong bối cảnh này, không còn đơn thuần là món quà mang tính hình thức. Nó phản ánh mối quan hệ ngày càng lệch về phía Nhà Trắng, nơi quyền lực được củng cố không chỉ qua các sắc lệnh mà còn thông qua ảnh hưởng chính trị sâu rộng với một Quốc hội ngày càng ít phản biện. Việc Quốc hội – cơ quan được Hiến pháp Hoa Kỳ xác định là trung tâm quyền lực – gần như “trao tay” quyết định cho Tổng thống đặt ra nhiều cảnh báo về sự cân bằng quyền lực quốc gia.
Đảng Cộng hòa và sự nhượng bộ có hệ thống
Kể từ khi Trump tái nhiệm, Đảng Cộng hòa kiểm soát cả Hạ viện và Thượng viện đã thể hiện sự đồng thuận gần như tuyệt đối với tổng thống của họ. Họ nhanh chóng thông qua “dự luật lớn đẹp đẽ” – kéo dài chương trình cắt giảm thuế năm 2017 và cắt giảm mạnh các chương trình xã hội như Medicaid, tem phiếu thực phẩm, và viện trợ nước ngoài. Không dừng ở đó, họ cũng phê duyệt hàng loạt đề cử nội các gây tranh cãi, bao gồm cả việc bổ nhiệm Robert F. Kennedy Jr. làm Bộ trưởng Y tế và Pete Hegseth làm Bộ trưởng Quốc phòng.
Bên cạnh đó, Quốc hội cũng tuân theo yêu cầu của Trump trong việc hủy bỏ hàng tỷ đô ngân sách đã được phê duyệt, điển hình là khoản tiền dành cho Đài Phát thanh Công cộng và các chương trình viện trợ nước ngoài – một hành động mang tính tiền lệ hiếm hoi nhằm tái định hình quyền lực chi tiêu của chính phủ.
Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski, Đảng Cộng hòa bang Alaska, đã lên tiếng phản đối: “Chúng tôi là nhà lập pháp, không phải cánh tay nối dài của Nhà Trắng. Tôi không chấp nhận việc Quốc hội chỉ là nơi hợp thức hóa các yêu cầu chính trị”.
Bản đồ quyền lực tái định hình
Từ lâu, Quốc hội đã được xem là nhánh đầu tiên trong mô hình phân quyền của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, nhiều nhà lập pháp Cộng hòa trưởng thành trong phong trào “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại” đang gắn chặt sự nghiệp chính trị với hình ảnh của Donald Trump. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và Lãnh đạo Thượng viện John Thune đều thể hiện sự phụ thuộc chính trị vào Trump trong việc xây dựng nghị trình và vận động bỏ phiếu.
Johnson thậm chí thừa nhận hy vọng về một “Quốc hội bình thường”, song trên thực tế lại đang vận hành cơ quan lập pháp như một công cụ phụ thuộc vào nhánh hành pháp. Việc Trump can thiệp trực tiếp vào các cuộc đàm phán lập pháp, từ chính sách tiền điện tử cho đến phân bổ ngân sách, khiến nhiều người đặt câu hỏi về giới hạn quyền lực tổng thống.
“Không nơi nào trong Hiến pháp nói rằng nếu tổng thống muốn điều gì, Quốc hội phải làm theo,” Thượng nghị sĩ Brian Schatz (Đảng Dân chủ, Hawaii) phát biểu. “Chúng ta đang hành xử như thể ông ta có quyền lực tối cao. Điều đó không đúng.”
Hệ quả của việc chống đối Trump
Không phải ai trong Quốc hội cũng im lặng. Thượng nghị sĩ Thom Tillis (Đảng Cộng hòa, Bắc Carolina) đã lên tiếng phản đối dự luật vì lo ngại ngân sách bệnh viện bị cắt giảm, và ngay lập tức bị Trump đe dọa sẽ vận động tranh cử chống lại. Tillis sau đó tuyên bố không tái tranh cử vào năm 2026. Tương tự, Thượng nghị sĩ Susan Collins (Đảng Cộng hòa, Maine) bỏ phiếu chống lại dự luật và gói bãi bỏ, bất chấp sự đe dọa từ tổng thống.
Trong khi đó, Dân biểu Thomas Massie (Đảng Cộng hòa, Kentucky) vẫn giữ lập trường độc lập và đề xuất dự luật yêu cầu công bố toàn bộ hồ sơ Epstein – hành động dường như khiến Trump khó chịu.
“Điểm sáng tạo lớn nhất trong Hiến pháp Hoa Kỳ là sự phân chia quyền lực,” cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi nhận định. “Đáng tiếc, nhiều nghị sĩ Cộng hòa đã quên mất điều đó và đang làm suy yếu chính thể mà họ được bầu lên để bảo vệ.”
Quyền lực tổng thống lan rộng – nhưng cái giá là gì?
Sự đồng thuận không kiểm soát từ Quốc hội có thể đem lại hiệu quả lập pháp trong ngắn hạn, song về lâu dài, nó khiến cho các thiết chế kiểm soát quyền lực trở nên vô hiệu. Khi cả hành pháp, lập pháp và thậm chí là truyền thông dường như phải “ngả mũ” trước Tổng thống, thì trách nhiệm kiểm tra và cân bằng – nền tảng của nền dân chủ Mỹ – bị đặt vào tình thế nguy hiểm.
Dù chiếc búa được trao đi như một món quà danh dự, nhưng khi nó nằm trong tay một tổng thống ngày càng không bị kiềm chế, thì đó không còn là biểu tượng hợp tác nữa – mà là cảnh báo cho một sự chuyển giao quyền lực không cân đối trong hệ thống chính trị Hoa Kỳ.
