Xóa bỏ thuế khoán hộ kinh doanh được đánh giá là bước đi đúng đắn giúp chống thất thu ngân sách và tiêu cực, nhưng cần lộ trình và hướng dẫn rõ ràng.
ẢNH: ĐAN THANH
Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh, theo đúng tinh thần Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân do Bộ Chính trị ban hành, đang được xem là bước ngoặt chính sách quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả thu thuế và minh bạch hóa hoạt động kinh doanh nhỏ lẻ. Theo kế hoạch, việc chấm dứt hoàn toàn cơ chế thuế khoán phải được hoàn tất chậm nhất vào năm 2026.
Mặc dù chủ trương này được nhiều chuyên gia tài chính và quản lý thuế đánh giá là cần thiết và đúng hướng, không ít hộ kinh doanh bày tỏ sự lo lắng. Anh Nguyễn Trọng Đức, chủ một cửa hàng tạp hóa tại Bắc Từ Liêm (Hà Nội), chia sẻ: “Gia đình tôi không rành công nghệ hay sổ sách, nếu phải chuyển sang kê khai thuế sẽ rất lúng túng, chưa kể lo ngại chi phí tăng lên.”
Theo chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú – giảng viên Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội – hình thức thuế khoán hiện nay tiềm ẩn nhiều bất cập. Hộ kinh doanh không sử dụng sổ sách, hóa đơn nên cơ quan thuế khó kiểm soát thu nhập thực tế, từ đó dễ phát sinh tiêu cực như thỏa thuận ngầm giữa cán bộ thuế và hộ nộp thuế để chia sẻ lợi ích.
“Đây là mảnh đất màu mỡ cho hiện tượng ‘đi đêm’, thất thu ngân sách là điều không tránh khỏi,” ông Tú cảnh báo.
Ông Nguyễn Văn Được – Tổng giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ tư vấn thuế Trọng Tín – cho biết, hiện có ba phương pháp nộp thuế đối với hộ cá nhân kinh doanh theo Thông tư 40/2021: kê khai, khoán và theo từng lần phát sinh. Việc xóa bỏ thuế khoán không đồng nghĩa biến hộ kinh doanh thành doanh nghiệp chịu thuế đầy đủ như doanh nghiệp lớn mà là chuyển sang cơ chế kê khai đơn giản, phù hợp thực tế.
13.000 hộ kinh doanh ở Tp.HCM sẽ không còn nộp thuế khoán.
“Doanh thu cao thì nộp thuế cao, thấp thì nộp ít – đó mới là đúng bản chất của nghĩa vụ thuế,” ông Được nói và cho biết thêm, trong quá trình chuyển đổi, chi phí tuân thủ chắc chắn sẽ tăng, nhất là với các hộ chưa quen sử dụng hóa đơn, chứng từ và sổ sách kế toán.
Để quá trình xóa thuế khoán diễn ra suôn sẻ, ông Tú đề xuất cần chọn lọc triển khai thí điểm theo ngành nghề và quy mô kinh doanh. Các lĩnh vực có dòng tiền minh bạch, dễ kiểm soát như ăn uống, vận tải, dược phẩm nên được ưu tiên triển khai sớm.
???? Số liệu đáng chú ý:
- Tổng thu từ hộ kinh doanh trong 3 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 8.695 tỷ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm trước.
- Có 1,97 triệu hộ đang nộp thuế theo phương pháp khoán, trong khi chỉ có 6.142 hộ kê khai.
- Trung bình mỗi hộ nộp thuế khoán 672.300 đồng/tháng, còn hộ kê khai là 4,6 triệu đồng/tháng – cho thấy chênh lệch rất lớn về nghĩa vụ thực tế.
Để đảm bảo tính khả thi, ông Tú kiến nghị xây dựng lộ trình từng bước, đặt ra các mốc cụ thể như: đến cuối năm 2025 chuyển bao nhiêu phần trăm hộ sang kê khai, đến giữa năm 2026 hoàn tất bao nhiêu phần trăm… Đồng thời, cần thiết kế bộ hướng dẫn đơn giản, đào tạo hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử, khai báo online và sổ sách cơ bản.
Ông Được cũng cho rằng với một bộ phận hộ có quy mô rất nhỏ, không phát sinh nhu cầu quản trị, việc chuyển sang kê khai có thể gây lãng phí. Do đó, về lâu dài, pháp luật cần bổ sung một mô hình thuế linh hoạt hơn – phù hợp với thực tế phát sinh, vẫn đảm bảo minh bạch nhưng đơn giản và tiết kiệm chi phí hành chính.
???? Với chủ trương rõ ràng và cách tiếp cận thận trọng, việc chấm dứt thuế khoán sẽ góp phần chặn thất thu ngân sách và dẹp bỏ những lỗ hổng khiến nảy sinh tiêu cực trong ngành thuế – một bước đi quan trọng trên hành trình minh bạch hóa môi trường kinh doanh.
