Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định nhiều dự án BOT gặp khó khăn do lỗi Nhà nước, cần xử lý để đảm bảo công bằng và thu hút đầu tư hạ tầng giao thông.
Chiều 23/5, tại phiên thảo luận toàn thể của Quốc hội về dự luật sửa đổi 7 luật liên quan đến lĩnh vực tài chính, trong đó có Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), vấn đề tháo gỡ khó khăn cho các dự án BOT giao thông được các đại biểu đặc biệt quan tâm.
Một điểm nhấn quan trọng là đề xuất của Chính phủ về cơ chế chia sẻ rủi ro đối với các dự án BOT đã ký trước ngày Luật PPP có hiệu lực (1/1/2021). Cụ thể, Nhà nước sẽ chia sẻ phần doanh thu bị giảm so với phương án tài chính ban đầu theo một tỉ lệ nhất định, nhằm hỗ trợ các nhà đầu tư bị ảnh hưởng.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến doanh thu sụt giảm tại một số dự án BOT là do “lỗi từ phía Nhà nước”, chứ không xuất phát từ nhà đầu tư. Vì vậy, theo ông, Chính phủ cần có trách nhiệm chủ động tháo gỡ thay vì tiếp tục để các dự án kéo dài, gây áp lực lên hệ thống ngân hàng và làm giảm niềm tin của nhà đầu tư.
Phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng
“Nếu không đưa cơ chế này vào luật, mỗi lần vướng mắc lại phải ban hành nghị quyết riêng thì sẽ rất bị động. Đặc biệt trong bối cảnh nhiều dự án lớn như cao tốc Bắc – Nam sắp thông xe, các dự án BOT trên quốc lộ 1A chuẩn bị đưa vào vận hành.”
Các đại biểu như ông Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) và Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) đều nhất trí cần xử lý dứt điểm các dự án BOT đang gặp khó khăn, nhưng nhấn mạnh việc xác định rõ nguyên nhân là điều cần thiết: liệu là do chính sách của Nhà nước, yếu tố khách quan, hay từ chính nhà đầu tư.
Ông Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng giải pháp hiện nay chỉ mang tính tình huống và việc áp dụng hồi tố cần được cân nhắc kỹ. Do đó, ông kiến nghị cần đánh giá giữa việc tích hợp vào luật hay ban hành một nghị quyết riêng để có tính pháp lý cao hơn.
Trong khi đó, các đại biểu như Trần Anh Tuấn (TP HCM) và Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) đề nghị cần có quy định rõ ràng về phân bổ rủi ro trong hợp đồng PPP, với tiêu chí minh bạch về doanh thu, phương án tài chính và vai trò giám sát độc lập thông qua kiểm toán. Đồng thời, nên để Chính phủ có quyền xử lý linh hoạt theo từng dự án, thay vì áp dụng một khuôn mẫu chung cho tất cả.
Quan điểm chuyên gia từ Quốc hội
“Việc chia sẻ rủi ro là cần thiết, nhưng phải trên nguyên tắc minh bạch, công bằng và có thể dự đoán được. Nếu không, môi trường đầu tư sẽ bị ảnh hưởng lâu dài.”
Hiện còn 78 dự án BOT chưa hoàn vốn, đang vận hành trong tình trạng khó khăn về thu phí hoặc bị người dân phản đối. Tổng số tiền liên quan đến các dự án BOT đang chờ xử lý ước tính khoảng 8.000 tỉ đồng. Việc đưa nội dung chia sẻ rủi ro vào Luật PPP được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng, nhất quán, giúp cải thiện môi trường đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực hạ tầng giao thông.
