Hàng nghìn container sầu riêng bị Trung Quốc trả lại do tồn dư cadimi, doanh nghiệp kiến nghị Thủ tướng vào cuộc xử lý phân bón DAP nhập từ Hàn Quốc.
Năm 2024, sầu riêng từng là điểm sáng xuất khẩu khi mang về gần 2,94 tỷ USD từ thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, ngành hàng này đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng khi số lượng lớn container bị phía Trung Quốc từ chối nhập khẩu, gây ra nguy cơ đình trệ nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng và tiêu thụ nông sản.
Trước tình trạng này, Công ty Cổ phần Tập đoàn Vinacam đã gửi văn bản khẩn cấp đến Thủ tướng Chính phủ, đề nghị can thiệp và làm rõ nguyên nhân liên quan đến hàm lượng cadimi (Cd) vượt ngưỡng cho phép trong phân bón DAP – yếu tố được cho là nguyên nhân gián tiếp khiến sầu riêng bị trả về.
Theo phản ánh từ Vinacam, trong thời gian gần đây, các lô hàng sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc liên tục bị trả lại do hàm lượng cadimi vượt tiêu chuẩn an toàn. Điều này đặt toàn bộ ngành sầu riêng – một trong những mặt hàng có giá trị xuất khẩu cao nhất của nông nghiệp Việt Nam – trước nguy cơ bị loại khỏi thị trường xuất khẩu trọng điểm. Nhiều nông dân và doanh nghiệp phụ trợ đã rơi vào thế khó, nguy cơ thiệt hại tài chính lớn, thậm chí phá sản nếu tình hình không được giải quyết kịp thời.
Vinacam chỉ rõ nguyên nhân có thể đến từ loại phân bón DAP nhập khẩu từ Hàn Quốc. Đây là dòng sản phẩm phổ biến do khả năng tan nhanh, thích hợp cho các loại cây trồng có giá trị cao như sầu riêng, rau màu và cây công nghiệp. Các tỉnh sử dụng nhiều loại phân này gồm Tiền Giang, Long An, Đồng Tháp, Bình Dương và Đồng Nai – những khu vực trọng điểm trồng sầu riêng xuất khẩu.
Theo quy định trong Tiêu chuẩn Việt Nam, hàm lượng cadimi trong phân bón DAP không được vượt quá 12 mg/kg. Tuy nhiên, theo thông tin từ Vinacam, trong nửa đầu năm 2023, công ty đã nhiều lần làm việc với phía đối tác Hàn Quốc để yêu cầu điều chỉnh quy trình sản xuất, nhằm giảm lượng cadimi trong sản phẩm. Đáp lại, phía Hàn Quốc cho biết không thể cải thiện và xác nhận hàm lượng cadimi trong DAP của họ đạt mức khoảng 28 mg/kg – cao hơn hơn hai lần so với quy định hiện hành tại Việt Nam.
Vinacam cũng đã gửi cảnh báo đến Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN-PTNT), Bộ Công Thương cùng các đơn vị liên quan từ cuối tháng 7/2023, tuy nhiên đến nay vẫn chưa nhận được phản hồi rõ ràng về việc xử lý các lô phân bón vi phạm. Thậm chí, mặc dù cơ quan chức năng đã từng lấy mẫu kiểm nghiệm tại Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai và khu công nghiệp Biên Hòa I, kết quả kiểm tra vẫn chưa được công bố chính thức, gây hoang mang trong cộng đồng doanh nghiệp.
Trong nỗ lực giải quyết khủng hoảng, ngày 12/10/2023, Vinacam tiếp tục gửi văn bản đến Bộ NN-PTNT, yêu cầu công bố công khai kết quả kiểm tra các lô phân bón nhập khẩu từ tháng 6 và 7/2023. Việc công khai này không chỉ có ý nghĩa minh bạch thông tin, mà còn là căn cứ để doanh nghiệp có thể tiếp tục thương thảo với phía Hàn Quốc nhằm đảm bảo tiêu chuẩn nhập khẩu trong tương lai.
Tuy nhiên, theo phản ánh của Vinacam, các kiến nghị và yêu cầu trước đó vẫn chưa được hồi đáp chính thức. Trước nguy cơ ngành xuất khẩu sầu riêng rơi vào bế tắc, doanh nghiệp này một lần nữa khẩn thiết đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền nhanh chóng vào cuộc, làm rõ và xử lý dứt điểm các lô phân bón có hàm lượng cadimi vượt mức.
Không chỉ dừng lại ở việc yêu cầu kiểm soát phân bón, Vinacam còn đề xuất các cơ quan chuyên môn khẩn trương kiểm nghiệm lượng cadimi tồn dư trong các sản phẩm nông sản, nhất là những loại có giá trị xuất khẩu lớn như sầu riêng – vốn đang được trồng phổ biến tại những vùng sử dụng nhiều phân DAP từ Hàn Quốc.
Thực tế cho thấy, trong 4 tháng đầu năm 2025, lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam chỉ đạt khoảng 35.000 tấn, tương đương giá trị khoảng 120–130 triệu USD – thấp hơn rất nhiều so với cùng kỳ năm 2024, khi con số này là 79.300 tấn với kim ngạch gần 370 triệu USD. Cả năm 2024, sầu riêng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc lên tới 736.720 tấn, đạt doanh thu gần 2,94 tỷ USD.
Diễn biến này cho thấy mức độ nghiêm trọng và tính cấp thiết trong việc xử lý dứt điểm nguyên nhân tồn dư cadimi, nếu không muốn đánh mất thị trường xuất khẩu sầu riêng trị giá hàng tỷ USD.
