Trong bối cảnh kinh tế Nam Sudan khủng hoảng nghiêm trọng, nhiều nghệ nhân địa phương đã sáng tạo tái chế lốp xe bỏ đi thành giày dép giá rẻ để mưu sinh.
Giữa lúc Nam Sudan đang đối mặt với khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng, nhiều nghệ nhân địa phương đã lựa chọn con đường sáng tạo để vượt qua khó khăn – biến những chiếc lốp xe cũ thành giày dép phục vụ nhu cầu thiết yếu của người dân. Tại thị trấn Wau, cách thủ đô Juba khoảng 650 km, những đôi dép làm từ cao su tái chế đang dần trở thành lựa chọn phổ biến của người dân trong bối cảnh giá cả leo thang và lương công chức bị chậm trễ.
Emmanuel Achuil, một thợ thủ công giàu kinh nghiệm, chia sẻ rằng anh bắt đầu công việc này từ năm 1996 và hiện mỗi tuần có thể sản xuất 5–10 đôi giày. Anh cho biết nhu cầu tăng mạnh trong những tháng gần đây do mức sống suy giảm, đặc biệt là với những người cần giày bền để làm các công việc nặng nhọc. Mỗi đôi giày có giá khoảng 15.000 bảng Nam Sudan (tương đương 4 đô la Mỹ), phù hợp với túi tiền của nhiều người, trong khi độ bền cao khiến nó trở thành sản phẩm thực tế và thiết thực.
“Ngay cả khi không có thức ăn hay việc làm, tôi vẫn còn công việc này. Mọi người luôn cần giày dép, nhất là loại giá rẻ,” Achuil chia sẻ với hãng tin AP.
Không chỉ phục vụ nhu cầu cá nhân, giày dép từ lốp xe còn chứng minh tính ứng dụng cao trong chăn thả gia súc – một ngành nghề phổ biến tại khu vực. Anh Akol Majok Ring, một người chăn nuôi ở bang Warrap, cho rằng đôi dép cao su là “lựa chọn hoàn hảo” khi phải đi bộ nhiều giờ liền trong điều kiện địa hình gồ ghề.
Nguyên nhân đằng sau sự chuyển dịch này không chỉ là sáng kiến cá nhân, mà còn xuất phát từ cuộc khủng hoảng ngân sách nghiêm trọng. Đồng bảng Nam Sudan đã sụt giảm mạnh giá trị kể từ năm 2023, trong khi xuất khẩu dầu – nguồn thu chiếm 90% ngân sách quốc gia – bị gián đoạn bởi xung đột ở nước láng giềng Sudan. Siêu lạm phát và tình trạng mất an ninh lương thực đã đẩy gần 80% dân số vào cảnh sống dưới mức nghèo khổ, theo Ngân hàng Thế giới.
Tình trạng thất nghiệp, chậm lương, giá cả tăng cao khiến các mặt hàng da truyền thống trở nên quá đắt đỏ. Nhiều người tiêu dùng chuyển sang tìm đến những đôi giày tự chế bằng cao su, vì chúng vừa rẻ lại vừa bền. Anh Deng Akol Athuai, khách hàng lâu năm của Achuil, nhận xét: “Tôi có thể đi đôi giày này trong một năm hoặc hơn. Chúng rất chắc chắn.”
Tuy nhiên, ngành thủ công tái chế này cũng gặp không ít thách thức. Nguyên liệu – những chiếc lốp xe bỏ đi – ngày càng trở nên khan hiếm do số lượng người hành nghề ngày một tăng. Achuil cũng bày tỏ mong muốn có thể tiếp cận các thiết bị hiện đại để cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm.
Dù chưa nhận được sự hỗ trợ chính thức từ chính phủ hay các tổ chức phi chính phủ, Achuil vẫn nuôi hy vọng một ngày nào đó sẽ mở xưởng sản xuất chuyên nghiệp, đào tạo nghề cho những thanh niên thất nghiệp tại Wau. Với khát vọng đó, anh khẳng định:
“Nếu tôi có dụng cụ tốt hơn và cách mở rộng quy mô, tôi có thể dạy những người trẻ. Kỹ năng này có thể giúp họ tồn tại.”
Sự hồi sinh của ngành thủ công giày dép từ lốp xe tại Nam Sudan không chỉ là câu chuyện về khả năng thích nghi trong khủng hoảng, mà còn là minh chứng cho tinh thần vượt khó và sáng tạo không ngừng của người dân nơi đây. Giữa bối cảnh khó khăn, họ vẫn tìm ra những giải pháp đơn giản nhưng đầy tính nhân văn để duy trì cuộc sống.
