OpenAI khẳng định vẫn dưới sự kiểm soát của tổ chức phi lợi nhuận trong khi cải tổ mô hình nhằm thu hút thêm đầu tư, bất chấp áp lực từ giới pháp lý và nhà đầu tư.
OpenAI – công ty tiên phong trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo – mới đây thông báo sẽ tiếp tục duy trì mô hình kiểm soát phi lợi nhuận trong quá trình tái cấu trúc tổ chức, dù đang lên kế hoạch huy động hàng chục tỷ USD để theo kịp cuộc đua AI toàn cầu.
Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh công ty đang đối mặt với nhiều áp lực từ dư luận, giới pháp lý và đặc biệt là vụ kiện từ Elon Musk – người đồng sáng lập OpenAI – cáo buộc công ty đã đi chệch khỏi sứ mệnh phát triển AI vì lợi ích nhân loại. Trước sức ép đó, OpenAI khẳng định trong một bài đăng trên blog ngày 5/5 rằng: “Tổ chức phi lợi nhuận mẹ sẽ tiếp tục nắm quyền kiểm soát, sau khi tham vấn các nhà lãnh đạo dân sự và làm việc với văn phòng Tổng chưởng lý California và Delaware.”
Theo mô hình hiện tại, công ty khởi nghiệp này hoạt động dưới sự giám sát của một tổ chức phi lợi nhuận, trong khi phần hoạt động thương mại – bao gồm các sản phẩm như ChatGPT – thuộc về một nhánh vì lợi ích công cộng, được gọi là “công ty phúc lợi công cộng”. OpenAI cho biết công ty mẹ phi lợi nhuận sẽ là cổ đông lớn của thực thể này, duy trì khả năng điều phối các quyết định chiến lược.
Chủ tịch hội đồng quản trị Bret Taylor nhấn mạnh mô hình mới vẫn “cực kỳ giống với cấu trúc hiện tại”. Trong khi đó, CEO Sam Altman cho rằng đây là giải pháp trung hòa giữa nhu cầu gọi vốn và sứ mệnh ban đầu.
Tháng 12/2024, OpenAI từng công bố ý định cải tổ sang mô hình vì lợi nhuận để có thể thu hút đầu tư quy mô lớn, trong đó có vòng gọi vốn lên đến 40 tỷ USD do SoftBank dẫn đầu với định giá 300 tỷ USD. Tuy nhiên, kế hoạch này vấp phải nhiều ý kiến lo ngại rằng việc tối ưu lợi nhuận có thể xung đột với tôn chỉ phát triển AI có trách nhiệm và vì cộng đồng.
Các tổ chức phi lợi nhuận thường đặt trọng tâm vào lợi ích xã hội, trong khi mô hình vì lợi ích công cộng cho phép kết hợp mục tiêu tài chính với trách nhiệm xã hội – nhưng điều này cũng đặt ra thách thức lớn về quản trị và tính minh bạch.
Một số chuyên gia tài chính bày tỏ quan ngại rằng duy trì kiểm soát phi lợi nhuận có thể hạn chế sức hấp dẫn với các nhà đầu tư. Gil Luria – chuyên gia phân tích tại DA Davidson – nhận định: “Nếu tổ chức phi lợi nhuận vẫn kiểm soát thực thể thương mại, khả năng sinh lời và tính linh hoạt trong huy động vốn sẽ bị ảnh hưởng.”
Thông báo của OpenAI diễn ra chưa đầy hai năm sau sự kiện “địa chấn” vào tháng 11/2023, khi hội đồng quản trị phi lợi nhuận bất ngờ sa thải Sam Altman – CEO sáng lập – do mất lòng tin trong nội bộ. Sau làn sóng phản ứng dữ dội từ nhân viên và nhà đầu tư, Altman đã được phục chức chỉ sau năm ngày.
Trong lúc các đối thủ như Google DeepMind, Anthropic và xAI (của Elon Musk) đang ráo riết tăng tốc, OpenAI cần hàng chục tỷ USD đầu tư để duy trì lợi thế trong cuộc đua phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI).
Hiện tại, công ty tiếp tục đàm phán với Microsoft – đối tác chiến lược – và các bên liên quan để hoàn thiện mô hình vận hành mới. Tuy chưa công bố lịch trình cụ thể, nhưng OpenAI cho biết sẽ tiếp tục cam kết minh bạch, an toàn và bền vững trong hành trình phát triển công nghệ AI.
