Ngày 29 tháng 3 vừa qua, một vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra tại tỉnh An Huy, Trung Quốc, liên quan đến chiếc xe hơi Xiaomi SU7 được trang bị công nghệ hỗ trợ lái NOA. Vụ tai nạn không chỉ gây ra thiệt hại lớn về người mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về tính an toàn của các công nghệ tự lái đang được thương mại hóa trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các hãng xe điện.
Chi tiết vụ tai nạn
Theo thông cáo từ Xiaomi, chiếc xe SU7 gặp nạn khi di chuyển với tốc độ lên tới 116 km/h và đã đâm mạnh vào dải phân cách. Hệ thống hỗ trợ lái đã phát hiện chướng ngại vật trên đường nhưng chỉ bắt đầu giảm tốc khoảng 2 giây trước khi xảy ra va chạm. Kết quả là chiếc xe va chạm ở tốc độ 97 km/h, dẫn đến việc xe bốc cháy dữ dội và ba người trên xe không thể thoát ra kịp thời, tử vong ngay tại chỗ.
Cuộc đua công nghệ xe điện tại Trung Quốc
Vụ tai nạn này làm nổi bật những thách thức trong việc phát triển công nghệ lái tự động tại Trung Quốc, nơi mà những hãng xe điện như Xiaomi, Xpeng, Leapmotor, Li Auto và BYD đang cạnh tranh quyết liệt. Theo số liệu từ CNBC, chỉ trong tháng Ba, Xiaomi đã giao hơn 29.000 xe, phá kỷ lục doanh số và đặt mục tiêu đạt 350.000 xe trong năm 2025. Các đối thủ như Xpeng và Leapmotor cũng ghi nhận sản lượng tăng trưởng đáng kể, lần lượt đạt 33.205 và 37.095 xe, tương ứng với mức tăng 268% và 154% so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, sự gia tăng này đi kèm với những lo ngại rằng công nghệ đang được đưa ra thị trường quá sớm trong khi các tiêu chuẩn an toàn vẫn chưa hoàn thiện.
Những lo ngại về trách nhiệm
Một trong những vấn đề chính phát sinh từ vụ tai nạn là ranh giới trách nhiệm giữa người lái và hệ thống tự lái. Chuyên gia kinh tế Bàn Hòa Lâm đã chia sẻ với tờ Yangcheng Evening News rằng mặc dù nhà sản xuất tuyên bố tài xế phải luôn sẵn sàng cầm lái, nhưng thời gian phản ứng từ hệ thống lại không đủ để đảm bảo an toàn. Điều này cho thấy nguy cơ lớn đang được chuyển sang phía người dùng.
Theo tiêu chuẩn của Hiệp hội Kỹ sư ô tô quốc tế, hệ thống lái tự động được phân thành sáu cấp độ. Cấp độ L1 và L2 thuộc nhóm hỗ trợ lái, không thể thay thế hoàn toàn tài xế, trong khi từ cấp độ L3, xe mới bắt đầu tự vận hành trong những điều kiện nhất định, với mục tiêu cuối cùng là cấp độ L5 – hoàn toàn tự lái. Dữ liệu từ Cục Quản lý an toàn giao thông đường cao tốc Mỹ cho thấy hệ thống hỗ trợ lái L2 có tỉ lệ kích hoạt nhầm là 0,23 lần mỗi 1.000 km, tức là trung bình cứ 4.347 km lại xảy ra một lần lỗi.
Tình hình khiếu nại và quảng cáo không minh bạch
Sự bùng nổ trong số lượng khiếu nại liên quan đến quảng cáo gây hiểu lầm cũng đang tạo áp lực cho các hãng xe điện. Ủy ban Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Trung Quốc cho biết số lượng khiếu nại đã tăng từ 63.266 vụ năm 2023 lên 116.281 vụ năm 2024, tức tăng 83,8%. Điều này cho thấy cần phải có sự minh bạch hơn trong quảng bá công nghệ tự lái.
Viện sĩ Âu Dương Minh Cao, phó chủ tịch Hiệp hội Ô tô điện Trung Quốc, cũng đã nhấn mạnh rằng ngay cả các hệ thống lái thông minh cao cấp nhất vẫn chỉ là “trợ lý” và người sử dụng không nên xem đó là hệ thống lái không cần sự xử lý của con người. Ông khuyến cáo các nhà phát triển cần làm rõ rằng trách nhiệm điều khiển vẫn thuộc về tài xế.
Đề xuất cải cách pháp lý và giáo dục cộng đồng
Trước tình hình này, các chuyên gia Trung Quốc đã kêu gọi chính phủ cần thiết lập khung pháp lý chặt chẽ hơn liên quan đến xe tự lái, đồng thời tăng cường giáo dục cộng đồng về giới hạn và trách nhiệm của các cấp độ lái xe tự động.
Chuyên gia nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Quách Đào đã cảnh báo rằng “An toàn là yếu tố sống còn trong ngành ô tô, công nghệ lái tự động chỉ có thể phát triển khi đảm bảo an toàn.” Ông cũng nhấn mạnh rằng sự phát triển công nghệ lái tự động cần thêm đầu tư và tích lũy, không thể vội vàng.
Khuyến nghị từ các chuyên gia
Để giảm thiểu tai nạn, cần có sự cải tiến công nghệ và thay đổi cách tiếp cận từ các nhà sản xuất, người tiêu dùng và các cơ quan quản lý. Việc quy định rõ phạm vi và kịch bản áp dụng cho từng loại hình như lái xe thông minh, lái xe tự động, lái không người và lái hoàn toàn tự động sẽ giúp ngăn chặn tình trạng phóng đại trong quảng bá sản phẩm.
Sự minh bạch trong quảng cáo, hiểu rõ giới hạn của công nghệ và xác định rõ trách nhiệm giữa người và máy là rất quan trọng để đảm bảo an toàn trong kỷ nguyên xe tự lái đang phát triển nhanh chóng.
Vụ tai nạn của xe điện Xiaomi SU7 không chỉ là một bi kịch cá nhân mà còn là một lời cảnh tỉnh cho ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ tự lái, nơi mà sự an toàn cần được đặt lên hàng đầu.
