Hơn 100.000 người dân Thái Lan đã phải sơ tán do xung đột biên giới với Campuchia bước sang ngày thứ hai, khi giao tranh mở rộng và thương vong tiếp tục tăng.
Xung đột Thái Lan Campuchia tại khu vực biên giới tranh chấp đã bước sang ngày thứ hai với diễn biến ngày càng nghiêm trọng. Theo thông tin từ giới chức hai nước, giao tranh nổ ra vào sáng sớm 25-7 với các đợt đấu pháo và tấn công bằng vũ khí hạng nặng, khiến ít nhất 15 người thiệt mạng, trong đó phần lớn là dân thường, và hơn 100.000 người phải rời bỏ nhà cửa.
Giao tranh bắt đầu từ rạng sáng
Phó phát ngôn viên quân đội Thái Lan, đại tá Richa Sooksuwanon, cho biết quân đội Campuchia là bên khai hỏa trước vào lúc 4 giờ 30 phút sáng, sử dụng nhiều loại vũ khí bao gồm pháo hạng nặng. Đáp lại, Thái Lan đã sử dụng pháo binh và triển khai lực lượng tại ba điểm nóng ở tỉnh Ubon Ratchathani và Surin. Truyền thông địa phương cũng đăng tải các đoạn video cho thấy các khẩu đội pháo Thái Lan liên tục khai hỏa, tạo ra những cột khói lớn trên bầu trời.
Chính quyền Thái Lan sau đó cảnh báo người dân tránh xa các khu vực chiến sự và cho biết đang triển khai các đơn vị rà phá bom mìn cũng như thu hồi thi thể nạn nhân trong khu vực bị trúng tên lửa từ Campuchia. Trong khi đó, Campuchia cũng xác nhận đã có ít nhất một người thiệt mạng, năm người bị thương và hơn 4.000 người dân phải sơ tán khỏi tỉnh Oddar Meanchey – một trong những điểm nóng của giao tranh.
Xung đột lan rộng, sử dụng cả máy bay và bom chùm
Trong ngày 25-7, quân đội Thái Lan tiếp tục tăng cường lực lượng và đã điều động phi đội F-16 để ném bom vào một số mục tiêu quân sự bên trong lãnh thổ Campuchia. Các đoạn video do quân đội Thái Lan công bố còn cho thấy việc triển khai máy bay không người lái để tấn công các cứ điểm được cho là của đối phương. Tuy nhiên, tính xác thực của các video này chưa được xác minh độc lập.
Về phía Campuchia, giới chức nước này cáo buộc quân đội Thái Lan sử dụng bom chùm – loại vũ khí bị cấm theo Công ước Vũ khí chùm năm 2008 mà Campuchia là thành viên. Nếu cáo buộc này được xác nhận, đây sẽ là hành vi vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế. CNN cho biết đã liên hệ với quân đội Thái Lan để phản hồi nhưng chưa nhận được câu trả lời chính thức.
Thái Lan sơ tán hàng trăm ngàn dân, căng thẳng chưa có dấu hiệu hạ nhiệt
Theo thông báo từ Bộ Nội vụ Thái Lan, tính đến cuối ngày 25-7, hơn 100.000 cư dân ở các tỉnh giáp Campuchia đã được sơ tán đến các trung tâm tạm trú. Hình ảnh từ tỉnh Surin cho thấy người dân nằm nghỉ trên sàn các nhà thi đấu thể thao, ăn uống trong điều kiện thiếu thốn. Một người dân tên Ngerntra Pranoram chia sẻ: “Tôi bị sốc khi nghe tiếng súng nổ. Người già và người khuyết tật rất khó khăn để đến được nơi trú ẩn.”
Tình trạng leo thang bắt đầu từ các sự kiện trước đó, bao gồm vụ binh sĩ Campuchia thiệt mạng trong cuộc đấu súng ngày 28-5 và các cuộc pháo kích lẻ tẻ trong tháng 6. Đỉnh điểm căng thẳng đến khi đoạn ghi âm cuộc gọi riêng giữa Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và cựu lãnh đạo Campuchia Hun Sen bị rò rỉ. Cuộc điện thoại bị diễn giải là sự chỉ trích quân đội Thái Lan, khiến bà Paetongtarn bị đình chỉ chức vụ vào đầu tháng 7.
Phân tích từ giới chuyên gia
Giới quan sát cho rằng xung đột hiện tại là kết quả của nhiều năm tranh chấp chủ quyền tại khu vực biên giới dài 800 km, phần lớn do thực dân Pháp thiết lập mà chưa được phân định rõ ràng. Giáo sư Thitinan Pongsudhirak từ Đại học Chulalongkorn nhận định: “Người Thái cho rằng Pháp đã lấy đất của họ giao cho Campuchia, trong khi người Campuchia tin rằng đây là phần lãnh thổ thuộc về nền văn minh của họ.”
Mặc dù có nhiều điểm tương đồng về văn hóa, Thái Lan và Campuchia thường xuyên căng thẳng liên quan đến các khu vực có giá trị lịch sử như đền Preah Vihear – nơi từng là tâm điểm của giao tranh năm 2008-2011 khiến hàng chục binh sĩ hai bên thiệt mạng.
Tương quan lực lượng và yếu tố chính trị
Về tương quan lực lượng, quân đội Thái Lan hiện có 361.000 binh sĩ đang tại ngũ – gấp ba lần so với quân số của Campuchia, cùng với việc được Hoa Kỳ hỗ trợ vũ khí trong nhiều thập kỷ do là đồng minh ngoài NATO.
Tuy nhiên, tình hình chính trị tại Thái Lan cũng đang bất ổn khi quân đội tiếp tục giữ vai trò trọng yếu trong đời sống chính trị và từng tiến hành nhiều cuộc đảo chính. Việc Thủ tướng Paetongtarn bị đình chỉ được cho là khiến nội bộ chính phủ thêm rối ren trong bối cảnh căng thẳng bên ngoài gia tăng.
Trong khi đó, cả Trung Quốc và Mỹ đều kêu gọi hai nước kiềm chế. Trung Quốc tuyên bố sẽ đóng vai trò xây dựng nhằm hạ nhiệt tình hình, còn Malaysia và ASEAN thúc giục hai bên nối lại đối thoại.
Giao tranh hiện vẫn tiếp diễn, và chưa có dấu hiệu cho thấy cuộc xung đột sẽ chấm dứt sớm. Với số thương vong và người di tản tiếp tục tăng, cộng đồng quốc tế đang theo dõi sát diễn biến tại khu vực này.
Cuộc khủng hoảng biên giới Thái Lan – Campuchia không chỉ đặt ra thách thức lớn về an ninh khu vực mà còn là phép thử đối với vai trò điều phối của ASEAN trong các vấn đề xung đột nội khối.
