Báo cáo ILO cảnh báo AI sẽ làm thay đổi 9,6% công việc do phụ nữ đảm nhiệm, cao gấp gần ba lần so với công việc của nam giới.
Trong một báo cáo vừa công bố ngày 20/5/2025, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) của Liên Hợp Quốc đã đưa ra cảnh báo rằng trí tuệ nhân tạo (AI) đang tác động bất cân xứng đến thị trường lao động toàn cầu, trong đó các công việc truyền thống do phụ nữ đảm nhiệm có nguy cơ bị thay đổi sâu sắc cao hơn đáng kể so với nam giới – đặc biệt tại các quốc gia thu nhập cao.
Theo số liệu phân tích trong báo cáo, có tới 9,6% công việc truyền thống của phụ nữ được dự báo sẽ bị AI thay đổi đáng kể, trong khi tỷ lệ này đối với nam giới chỉ là 3,5%. Các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm các công việc hành chính – văn phòng, chẳng hạn như trợ lý, thư ký, và các vai trò liên quan đến xử lý dữ liệu, vốn lâu nay thường có tỷ lệ lao động nữ cao.
Tuy nhiên, báo cáo cũng lưu ý rằng, sự “tiếp cận” của AI không đồng nghĩa với việc toàn bộ nghề nghiệp sẽ bị thay thế ngay lập tức. Thay vào đó, nhiều vai trò sẽ được “cải tổ” sâu rộng, khi một phần lớn nhiệm vụ trong các công việc đó có thể được thực hiện bằng công nghệ mới. Điều này tạo ra một bức tranh phức tạp hơn, khi AI không đơn thuần xóa bỏ việc làm mà tái cấu trúc lại bản chất công việc.
Một số ngành nghề khác, như truyền thông, phần mềm, và tài chính – vốn đang ứng dụng AI tổng hợp (generative AI) với tốc độ nhanh – cũng được dự đoán sẽ trải qua sự chuyển mình mạnh mẽ. Những công nghệ mới như mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) có khả năng viết văn bản, lập trình và xử lý thông tin như con người đang góp phần thay đổi cách thức vận hành trong những lĩnh vực này.
ILO cho biết các chính phủ, tổ chức đại diện người lao động và giới chủ cần chủ động xây dựng chiến lược ứng phó, hướng đến việc sử dụng AI như một công cụ nâng cao năng suất và cải thiện chất lượng việc làm, thay vì chỉ là một yếu tố gây đe dọa. Việc thiết kế lại công việc sao cho con người và máy móc phối hợp hiệu quả sẽ là chìa khóa để tránh tình trạng mất cân bằng lao động.
Ngoài ra, báo cáo cũng đặt ra vấn đề công bằng giới tính trong thời đại AI – khi các hệ thống tự động hóa có thể vô tình nhân rộng những thiên kiến hiện có trong dữ liệu và quy trình ra quyết định. Nếu không có chính sách giám sát và đánh giá tác động một cách toàn diện, phụ nữ có thể tiếp tục đối mặt với rào cản việc làm mới và khoảng cách thu nhập ngày càng lớn.
Trong bối cảnh các nền kinh tế đang phải thích nghi với cuộc cách mạng công nghệ, vai trò của chính sách đào tạo lại kỹ năng và hướng nghiệp đóng vai trò then chốt. Cơ hội dành cho phụ nữ sẽ chỉ thực sự được đảm bảo nếu họ được trang bị đầy đủ năng lực để chuyển dịch sang các lĩnh vực ít bị thay thế, đồng thời tận dụng chính công nghệ để phát triển nghề nghiệp.
