Cuộc đấu giá cổ phần tại công ty mẹ Citgo do tòa án Mỹ tổ chức có thể khiến Venezuela đánh mất tài sản nước ngoài giá trị nhất giữa bối cảnh áp lực nợ và trừng phạt quốc tế gia tăng.
Citgo Petroleum – công ty lọc dầu lớn thứ bảy tại Hoa Kỳ và là tài sản chiến lược quan trọng nhất của Venezuela tại nước ngoài – đang nằm trong tâm điểm của một cuộc đấu giá kéo dài và căng thẳng do Tòa án Delaware (Hoa Kỳ) giám sát. Cuộc đấu giá này là kết quả của một loạt vụ kiện liên quan đến các khoản bồi thường chưa thanh toán, mà khởi nguồn là vụ kiện của công ty khai thác mỏ Canada Crystallex kéo dài suốt tám năm qua.
Tòa án đã xác định rằng công ty mẹ của Citgo, PDV Holding, có trách nhiệm với các khoản nợ của nhà nước Venezuela. Điều này đã mở đường cho hơn 15 chủ nợ khác, bao gồm ConocoPhillips và Gold Reserve, theo đuổi khoản bồi thường lên tới gần 19 tỷ USD từ tài sản nước ngoài của quốc gia Nam Mỹ này.
Trong vòng đấu giá gần nhất, một lời chào mua trị giá 3,7 tỷ USD từ Red Tree Investment – chi nhánh của quỹ Contrarian Funds – đã được chọn làm mức giá tham chiếu. Tuy nhiên, các tập đoàn khác như Vitol, Koch và Amber Energy (liên kết với Elliott Investment Management) đang tích cực cạnh tranh, khi thời hạn chốt giá vào ngày 18/6 đang đến gần.
Nếu Venezuela không thể giữ lại phần sở hữu nào trong Citgo, quốc gia này có thể đánh mất tài sản nước ngoài cuối cùng còn giữ được giá trị thương mại. Với khoản nợ nước ngoài vượt quá 150 tỷ USD, Venezuela đã đánh mất nhiều tài sản ở châu Âu và châu Á vào tay các chủ nợ trong các vụ kiện tương tự.
Việc bảo vệ Citgo – vốn từng là điểm tiếp nhận dầu thô chủ lực của Venezuela trước khi bị cắt đứt quan hệ với PDVSA năm 2019 – được phe đối lập xem là then chốt để phục hồi nền kinh tế quốc gia nếu thể chế dân chủ được khôi phục. Trong khi đó, chính quyền của Tổng thống Nicolas Maduro đã lên án cuộc đấu giá là hành vi “cướp bóc tài sản chủ quyền” và chỉ trích lệnh trừng phạt của Mỹ là nguyên nhân chính gây ra cuộc khủng hoảng.
Thẩm phán Leonard Stark vẫn để ngỏ khả năng Venezuela nộp hồ sơ dự thầu thông qua các đại diện được ủy quyền, tuy nhiên điều này đòi hỏi phải vượt qua nhiều rào cản chính trị và pháp lý, đặc biệt là sự phê duyệt từ Bộ Tài chính Hoa Kỳ – cơ quan có quyền chấp thuận người chiến thắng đấu giá cuối cùng.
Ngay cả khi Citgo được bán, không phải tất cả chủ nợ đều có khả năng nhận được bồi thường. Với giá trị ước tính Citgo dao động từ 11–13 tỷ USD, nhưng thực tế số tiền thu được có thể không vượt quá 8 tỷ USD. Điều này khiến hơn một nửa trong số 15 chủ nợ đã đăng ký với tổng yêu cầu gần 19 tỷ USD có thể không nhận được khoản thanh toán nào.
Ngoài ra, tình hình tài chính của Citgo cũng là yếu tố ảnh hưởng. Công ty đã ghi nhận mức lợi nhuận sụt giảm mạnh, từ 2 tỷ USD vào năm 2023 xuống chỉ còn 305 triệu USD trong năm 2024, khiến các nhà đầu tư thêm thận trọng trong việc định giá.
Các chủ nợ lớn như ConocoPhillips vẫn có thể tiếp tục khởi kiện tại các tòa án khác của Mỹ hoặc quốc tế để truy đòi tài sản, bao gồm tài khoản ngân hàng, tàu dầu và các cơ sở lưu trữ của PDVSA.
Cuộc đấu giá Citgo không chỉ là cuộc tranh chấp tài sản quốc tế thông thường, mà còn phản ánh cuộc chiến địa chính trị và pháp lý kéo dài giữa một Venezuela đang mắc kẹt trong khủng hoảng kinh tế – chính trị và các chủ nợ toàn cầu đang tìm cách thu hồi vốn sau nhiều năm bế tắc.