Athens, thành phố nóng nhất châu Âu, đang đối mặt đợt nắng nóng nghiêm trọng giữa lúc lượng du khách quốc tế đạt kỷ lục, buộc chính quyền phải ứng phó khẩn cấp.
Giữa làn sóng du lịch chưa từng có và những đợt nắng nóng gay gắt kéo dài, thành phố Athens – thủ đô của Hy Lạp – đang bước vào một mùa hè đầy thách thức. Với nền nhiệt thường xuyên vượt ngưỡng 40 độ C trong mùa cao điểm, thành phố cổ đại này đang trải qua biến đổi khí hậu theo cách không thể chối cãi, buộc chính quyền địa phương phải hành động nhanh chóng để giữ an toàn cho người dân và du khách.
Trong hai năm qua, đỉnh đồi Acropolis – biểu tượng văn hóa và lịch sử Hy Lạp – đã nhiều lần phải đóng cửa tạm thời vào giữa trưa để tránh nguy cơ sốc nhiệt cho người tham quan. Dưới ánh nắng chói chang phản chiếu từ cột đá trắng của đền Parthenon, ngay cả những người leo núi dày dạn kinh nghiệm cũng phải thừa nhận đây là thử thách thực sự, không đơn thuần là một chuyến thăm quan văn hóa.
Không chỉ riêng Acropolis, toàn bộ khu vực Địa Trung Hải hiện đang nóng lên nhanh hơn mức trung bình toàn cầu. Athens – thủ đô nóng nhất châu Âu – đã ghi nhận mức nhiệt kỷ lục vào năm 2024, và xu hướng này không có dấu hiệu dừng lại. Trong khi đó, dự kiến thành phố sẽ đón tới 10 triệu lượt khách trong năm 2025 – con số cao nhất từ trước đến nay.
Sự gia tăng đột biến về lượng khách đặt ra câu hỏi sống còn về tính bền vững trong phát triển du lịch. Mức tiêu thụ nước, điện và các dịch vụ đô thị khác bị đẩy lên cao, khiến người dân lo ngại về tình trạng quá tải. Một bài viết nổi bật trên truyền thông Hy Lạp thậm chí đã cảnh báo rằng quốc gia này có thể đang “đánh đổi mùa hè của các thế hệ sau để lấy lợi nhuận ngắn hạn”.
“Sóng nhiệt hiện chiếm hơn 80% số ca tử vong do thời tiết cực đoan tại châu Âu”, bà Ine Vandecasteele từ Cơ quan Môi trường châu Âu cảnh báo.
Ứng phó khẩn cấp và chiến lược dài hạn
Để bảo vệ người dân và khách du lịch, chính quyền Athens đã triển khai loạt biện pháp ngắn hạn: hệ thống cảnh báo sớm, trung tâm làm mát, đài phun nước và tăng cường cứu hộ tại các địa điểm du lịch chính. Các điểm nóng như Acropolis được bố trí thêm lực lượng hỗ trợ y tế trong các khung giờ nắng gắt.
Về lâu dài, Athens đang tìm cách tái cấu trúc đô thị với tầm nhìn phát triển bền vững. Thành phố hiện là một trong những đô thị ít cây xanh nhất châu Âu và cũng có tỷ lệ người cao tuổi cao, nhóm dân số dễ bị tổn thương trong điều kiện nhiệt độ cao. Thành phố đã bổ nhiệm “cán bộ phụ trách nhiệt” – người chuyên trách về giải pháp chống nóng và điều phối các chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu.
Thị trưởng Haris Doukas cho biết Athens đã trồng mới 7.000 cây và đặt mục tiêu nâng con số này lên 28.000 trong vòng bốn năm. Một khu rừng đô thị đầu tiên tại Kypseli cũng đã được hình thành, cùng với hệ thống “hành lang xanh” giúp giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị. Các vật liệu xây dựng hấp thụ nhiệt thấp hơn cũng đang được ưu tiên trong các dự án tái thiết đường sá và hạ tầng công cộng.
Tại quận Chalandri, dự án tái sử dụng đường ống dẫn nước từ thời La Mã cổ đại đang giúp tưới tiêu không gian xanh và làm mát khu dân cư – ước tính tiết kiệm được 80.000–100.000 m³ nước mỗi năm.
Những nỗ lực thích nghi trong lòng đô thị và bên ngoài
Được xây dựng dày đặc từ những năm 1950–60, Athens hiện nay là một “nồi hơi bê tông”. Những con sông từng chảy xiết giờ đã bị lấp để làm đường cao tốc. Theo các chuyên gia như Juanjo Galan từ Đại học Kỹ thuật Valencia – nơi từng đạt danh hiệu Thủ đô xanh châu Âu – Athens cần phải “phá bỏ bê tông” để phục hồi không gian xanh và giảm nhiệt.
Một bước ngoặt lớn trong hành trình này là dự án chuyển đổi sân bay Ellinikon thành công viên ven biển rộng 600 mẫu Anh – công viên lớn nhất của Athens. Nơi đây cũng sẽ xây dựng tòa tháp chọc trời đầu tiên của Hy Lạp – Riviera Tower – như một biểu tượng của thành phố xanh ven biển trong tương lai.
Du lịch: Vừa là giải pháp, vừa là thách thức
Dù du lịch đã từng giúp Hy Lạp vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính giai đoạn 2010, hiện tại nó đang góp phần gây áp lực lên hệ sinh thái đô thị. Giá nhà đất ven biển tăng cao, phần lớn do các nhà đầu tư quốc tế, trong khi người dân địa phương gặp khó khăn trong việc tiếp cận nơi ở hoặc duy trì sinh hoạt hàng ngày.
Năm 2024, Hy Lạp đã đón kỷ lục 36 triệu khách quốc tế, gấp ba lần dân số cả nước. Dự kiến, con số này sẽ đạt 40 triệu vào năm 2030. Điều đó buộc Athens phải phân bổ lại dòng khách, khuyến khích du lịch trái mùa thay vì chỉ dồn vào mùa hè.
Trong những tháng lạnh hơn, nhiệt độ dễ chịu hơn đang biến Athens thành điểm đến mùa đông yêu thích của người Bắc Âu. Khi du khách không thể leo Acropolis giữa trưa hè, họ được khuyên ghé thăm Bảo tàng Acropolis, Bảo tàng Khảo cổ Quốc gia hoặc đơn giản là thư giãn tại các quán cà phê đá ven đường như người bản xứ.
Khi đêm buông xuống và không khí dịu lại, thành phố sống dậy với các rạp chiếu phim ngoài trời, biểu diễn nghệ thuật, và nền ẩm thực đường phố đầy sức sống – một phong cách Địa Trung Hải đang phải “nâng cấp” để thích nghi với biến đổi khí hậu.