Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh lần sửa Hiến pháp này chỉ mang tính cấp thiết; việc sửa đổi toàn diện sẽ được cân nhắc sau kỳ đại hội Đảng tiếp theo.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại họp tổ. Ảnh: Phạm Thắng
Phát biểu tại phiên thảo luận tổ sáng 5/5 tại Quốc hội về đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết việc sửa đổi lần này chỉ nhằm điều chỉnh một số nội dung thật sự cần thiết, phục vụ yêu cầu trước mắt. Ông khẳng định, việc xem xét sửa đổi toàn diện Hiến pháp sẽ được tính đến sau kỳ đại hội Đảng sắp tới, khi đất nước đã hoàn thành việc đánh giá và bổ sung cương lĩnh phát triển.
Theo Tổng Bí thư, việc bố trí thảo luận nội dung này từ sớm là cần thiết để tạo điều kiện cho đại biểu Quốc hội có thời gian nghiên cứu sâu, lắng nghe ý kiến nhân dân và đóng góp đầy đủ vào quá trình sửa đổi luật gốc của quốc gia. Ông nhấn mạnh rằng bất kỳ thay đổi căn bản nào cũng cần dựa trên đánh giá toàn diện về chặng đường đổi mới 40 năm của đất nước, nhằm bảo đảm định hướng phát triển bền vững.
PGS.TS Trần Ngọc Dũng – chuyên gia Hiến pháp học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhận định:
“Việc sửa Hiến pháp theo hướng tinh gọn, có trọng điểm là hoàn toàn hợp lý trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, việc chuẩn bị từ bây giờ cho một lần sửa đổi căn bản trong tương lai sẽ giúp Việt Nam chủ động thích nghi với xu thế toàn cầu và yêu cầu quản trị hiện đại.”
Trình bày trước Quốc hội, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thống nhất thành lập Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 2013, gồm 15 thành viên là lãnh đạo các cơ quan trung ương, do Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn làm Chủ tịch. Nhiệm vụ của Ủy ban là xây dựng hồ sơ dự thảo nghị quyết, tổ chức lấy ý kiến rộng rãi từ nhân dân và các tổ chức, tổng hợp và giải trình các ý kiến này để trình Quốc hội thông qua ngay trong kỳ họp thứ 9.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại phiên khai mạc sáng 5/5. Ảnh: Hoàng Phong
Dự kiến, lần sửa đổi này sẽ giới hạn trong phạm vi 8/120 điều của Hiến pháp, và sẽ được thể hiện thông qua hình thức ban hành nghị quyết của Quốc hội, nhằm đảm bảo sự linh hoạt và phù hợp với tính chất kỹ thuật của các nội dung điều chỉnh.
Một trong những thay đổi quan trọng liên quan đến tổ chức chính trị – xã hội. Cụ thể, Điều 9 sẽ được sửa đổi nhằm thể hiện rõ vai trò lãnh đạo của Đảng với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (MTTQ), đồng thời tái khẳng định vị trí của MTTQ là nền tảng chính trị của chính quyền nhân dân, nơi tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân và đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân. Các đoàn thể như Công đoàn, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh sẽ được quy định là tổ chức trực thuộc MTTQ.
Điều 10 dự kiến cũng được điều chỉnh để làm rõ vai trò đại diện của người lao động, thống nhất với quy định tại Điều 4. Trong khi đó, Điều 84 có thể sẽ không còn quy định quyền trình dự án luật, pháp lệnh đối với các cơ quan trung ương của tổ chức thành viên MTTQ – nhằm đảm bảo sự nhất quán và tinh gọn về chức năng lập pháp.
Về tổ chức hành chính, Điều 110 Hiến pháp có thể được sửa đổi theo hướng quy định tổng quát mô hình chính quyền địa phương hai cấp – thay vì ba cấp như hiện hành. Cụ thể, các cấp hành chính dưới tỉnh sẽ được điều chỉnh bằng Luật Tổ chức chính quyền địa phương, mở đường cho quá trình sáp nhập, tinh giản bộ máy theo chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Ngoài ra, để đảm bảo tính kế thừa và ổn định trong quá trình chuyển đổi, dự thảo cũng đề xuất bổ sung điều khoản chuyển tiếp, đồng thời loại bỏ cách dùng từ “cấp chính quyền địa phương” để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền hiện đại.
Những nội dung sửa đổi lần này, theo đánh giá của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nhằm cụ thể hóa các chủ trương lớn từ Nghị quyết Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư về cải cách tổ chức bộ máy, đồng thời tạo hành lang pháp lý cho việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn cho địa phương – theo đúng tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
