Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh xây dựng, thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá”, yêu cầu bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn – Ảnh: GIA HÂN
Sáng 18/5, tại Hội nghị toàn quốc triển khai Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong kỷ nguyên phát triển mới, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh: “Xây dựng pháp luật là đột phá của đột phá, là nền tảng cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước.”
Ông cho biết việc ban hành Nghị quyết 66 xuất phát từ đòi hỏi khách quan trong tiến trình đổi mới, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của hệ thống pháp luật, tạo dư địa thúc đẩy tăng trưởng và kiến tạo phát triển. Trong bài phát biểu, ông thẳng thắn chỉ ra thực trạng nhiều luật mới được ban hành nhưng đã bộc lộ bất cập, phải sửa đổi liên tục.
“Có những luật vừa ban hành 6 tháng đã phải sửa, có luật trong vòng một năm phải sửa đến hai lần,” ông Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.
Theo thống kê của Bộ Tư pháp, trong 5 năm gần đây, khoảng 32% văn bản quy phạm pháp luật phải sửa đổi, bổ sung chỉ sau 2 năm có hiệu lực. Điều này cho thấy hệ thống pháp luật còn thiếu tính ổn định, chưa theo kịp yêu cầu phát triển thực tiễn và tốc độ thay đổi nhanh chóng của thị trường, khoa học công nghệ.
Quang cảnh hội nghị – Ảnh: GIA HÂN
Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ ra một số hạn chế như: tư duy xây dựng pháp luật còn nặng tính quản lý, thiếu tính hỗ trợ đổi mới sáng tạo; nhiều quy định mang tính mệnh lệnh, thiếu linh hoạt; và việc thi hành pháp luật còn mang tính hình thức, chưa thực sự hiệu quả.
Một khảo sát của Bộ Tư pháp tại 63 tỉnh, thành cho thấy có đến 65% người dân và doanh nghiệp cho rằng việc thực thi pháp luật chưa nghiêm. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới toàn diện cách xây dựng và tổ chức thực thi pháp luật để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
Theo Chủ tịch Quốc hội, Nghị quyết 66 đề ra 5 quan điểm chỉ đạo trọng tâm. Trong đó, nhấn mạnh cần xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, dân chủ, minh bạch, khả thi và tiệm cận với các chuẩn mực pháp lý quốc tế tiên tiến. Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước có hệ thống pháp luật hiện đại, là nền tảng cho một nền công nghiệp phát triển, thu nhập trung bình cao. Đến năm 2045, hệ thống pháp luật cần đạt chuẩn mực cao của quốc tế, đóng vai trò trung tâm trong phát triển kinh tế – xã hội.
Nghị quyết cũng xác định 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm. Một trong những định hướng nổi bật là chấm dứt tư duy “không quản được thì cấm” – thay vào đó, cần tạo hành lang pháp lý thúc đẩy sáng tạo, khơi thông nguồn lực xã hội.
Các quy định pháp luật phải đơn giản, dễ hiểu, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Riêng với luật phục vụ phát triển kinh tế, cần giảm thiểu tối đa các điều kiện kinh doanh, cắt giảm chi phí tuân thủ, bảo đảm quyền tự do kinh doanh và bình đẳng giữa các thành phần kinh tế.
Đáng chú ý, Nghị quyết cũng yêu cầu không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự; không dùng biện pháp hành chính để giải quyết các tranh chấp kinh tế; đảm bảo tính công bằng, linh hoạt và thượng tôn pháp luật.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: Việc xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật cần được đẩy mạnh trong toàn xã hội. Việc tổ chức thực thi luật pháp phải nghiêm minh, hiệu quả, gắn kết giữa công tác xây dựng và áp dụng luật trong thực tế.
Trong bối cảnh Việt Nam hướng đến các mục tiêu chiến lược 100 năm, hoàn thiện thể chế và nâng cao chất lượng pháp luật không chỉ là yêu cầu chính trị, mà còn là điều kiện bắt buộc để quốc gia phát triển bền vững, hiện đại và hội nhập sâu rộng với thế giới.
