Đức Đạt Lai Lạt Ma tuyên bố ông sẽ tái sinh, khẳng định truyền thống kế vị Phật giáo Tây Tạng sẽ tiếp tục, bất chấp phản đối từ chính quyền Trung Quốc.
Ngày 2 tháng 7, trong một thông điệp video gửi đến hội nghị các lãnh đạo tôn giáo Tây Tạng tại Dharamshala, Ấn Độ, Đức Đạt Lai Lạt Ma khẳng định ông sẽ có người kế nhiệm sau khi qua đời, tiếp tục thể chế kéo dài nhiều thế kỷ – một tuyên bố mang ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng với Trung Quốc về quyền kiểm soát tương lai của Tây Tạng.
Nhà lãnh đạo tinh thần khẳng định: “Tôi tuyên bố rằng thể chế Đức Đạt Lai Lạt Ma sẽ tiếp tục.” Ông đồng thời nhấn mạnh chỉ có Văn phòng Gaden Phodrang – cơ quan chính thức đại diện cho Đức Đạt Lai Lạt Ma – mới có thẩm quyền xác nhận người kế vị hợp pháp.
Đây được xem là phản ứng rõ ràng trước những nỗ lực từ phía chính quyền Trung Quốc trong việc can thiệp vào hệ thống tái sinh Phật giáo Tây Tạng – một vấn đề từng gây tranh cãi nghiêm trọng từ những năm 1990.
“Những người Cộng sản Trung Quốc – những người công khai phủ nhận luân hồi – không đủ tư cách để can thiệp vào sự tái sinh của các lạt ma, chứ đừng nói đến Đức Đạt Lai Lạt Ma,” ông từng viết trong cuốn hồi ký “Tiếng nói cho những người không có tiếng nói”.
Tuyên bố được đưa ra ngay trước sinh nhật lần thứ 90 của Đức Đạt Lai Lạt Ma vào Chủ nhật tới, mở ra một giai đoạn có thể chứng kiến cuộc đối đầu gay gắt giữa cộng đồng người Tây Tạng lưu vong và chính quyền Bắc Kinh.
Trung Quốc từ lâu đã khăng khăng rằng mọi quy trình nhận diện tái sinh của các lạt ma, trong đó có Đức Đạt Lai Lạt Ma, phải được thực hiện trong phạm vi lãnh thổ Trung Quốc và tuân thủ luật pháp nước này. Tuy nhiên, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nhiều lần nhấn mạnh rằng người kế vị của ông sẽ được sinh ra bên ngoài Trung Quốc, tại một quốc gia “thuộc thế giới tự do”.
Tuyên bố này khiến khả năng xuất hiện hai vị Đức Đạt Lai Lạt Ma đối đầu nhau – một được người tiền nhiệm lựa chọn và một do Bắc Kinh chỉ định – trở nên hiện thực.
Theo truyền thống Phật giáo Tây Tạng, quá trình tái sinh của một lạt ma là kết quả của từ bi và ý chí giác ngộ, không chịu ảnh hưởng từ quyền lực chính trị. Tuy nhiên, việc Trung Quốc từng can thiệp vào quá trình nhận diện Ban Thiền Lạt Ma – vị trí quan trọng thứ hai sau Đức Đạt Lai Lạt Ma – đã làm dấy lên lo ngại tương tự cho kỳ kế vị tiếp theo.
Năm 1995, một cậu bé sáu tuổi được Đức Đạt Lai Lạt Ma chỉ định làm Ban Thiền Lạt Ma thì lập tức “biến mất” khỏi công chúng, trong khi Bắc Kinh đưa ra ứng viên thay thế do họ lựa chọn. Kể từ đó, nỗi lo về việc Trung Quốc can thiệp ngày càng sâu vào tín ngưỡng Phật giáo Tây Tạng không ngừng gia tăng.
Ruth Gamble, chuyên gia về Tây Tạng tại Đại học La Trobe (Úc), nhận định: “Cả cộng đồng người Tây Tạng lưu vong và chính quyền Trung Quốc đều xem vị Đức Đạt Lai Lạt Ma tiếp theo là chìa khóa then chốt cho tương lai Tây Tạng.”
Các lãnh đạo Phật giáo tham dự hội nghị tại Dharamshala đã ra tuyên bố chung lên án nỗ lực sử dụng chủ đề luân hồi vì mục đích chính trị, nhấn mạnh sẽ “không bao giờ chấp nhận” bất kỳ can thiệp nào từ chính quyền Trung Quốc vào tiến trình tái sinh.
Với cam kết “tiếp tục thể chế Đạt Lai Lạt Ma”, Đức Đạt Lai Lạt Ma thứ 14 một lần nữa khẳng định vai trò biểu tượng đấu tranh cho quyền tự chủ văn hóa – tôn giáo của người Tây Tạng, bất chấp mọi áp lực đến từ phía Bắc Kinh.
