Đại biểu Quốc hội đề xuất tăng nặng án phạt với hành vi sản xuất thuốc, thực phẩm giả và xử lý nghiêm người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật để bảo vệ người tiêu dùng.
Trong phiên thảo luận tổ về dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự, đại biểu Quốc hội Tao Văn Giót, hiện là Phó bí thư Tỉnh đoàn Lai Châu, đã đưa ra phát biểu mạnh mẽ về tội phạm sản xuất hàng giả, đặc biệt là trong lĩnh vực thực phẩm và thuốc chữa bệnh. Theo ông, hành vi này không đơn thuần là vi phạm pháp luật thông thường mà mang tính chất đặc biệt nghiêm trọng, khi tác động trực tiếp và lâu dài đến sức khỏe con người.
Ông Giót cho rằng mức án hiện hành từ 1 đến 5 năm tù, cùng khung phạt tiền từ 200 triệu đến 2 tỷ đồng như trong dự thảo, chưa đủ sức răn đe đối với loại tội phạm này. “Phần lớn các hành vi sản xuất, buôn bán thực phẩm và thuốc giả được tổ chức bài bản, có kế hoạch, và thường xuyên có phạm vi ảnh hưởng rộng lớn. Đây là hành vi biết rõ hậu quả nhưng vẫn cố tình thực hiện, vì vậy phải xem như hành vi giết người trong âm thầm”, ông nhấn mạnh.
Để ngăn chặn triệt để, đại biểu đề xuất nâng mức hình phạt với tội danh này lên đến 10 năm tù hoặc cao nhất là chung thân, đồng thời tính toán mức phạt tiền dựa trên số lượng hàng giả đã tiêu thụ và khoản lợi nhuận bất chính thu được từ hành vi phạm pháp.
Không dừng lại ở khía cạnh sản xuất, ông Giót cũng đề nghị cần xử lý nghiêm người nổi tiếng, đặc biệt là các cá nhân có tầm ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội, khi quảng cáo sai sự thật cho những sản phẩm kém chất lượng. “Người nổi tiếng là tầng lớp tri thức, có hiểu biết và sức ảnh hưởng, không thể viện lý do không biết về sản phẩm mình đại diện”, ông nhấn mạnh.
Về phía cơ quan lập pháp, trung tướng Nguyễn Minh Đức, Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, cũng thừa nhận rằng hành lang pháp lý liên quan đến hoạt động quảng cáo hiện vẫn còn nhiều khoảng trống. Những quy định chưa đủ rõ ràng là kẽ hở khiến người nổi tiếng có thể lợi dụng danh tiếng để quảng bá sản phẩm gây hại, trong khi doanh nghiệp thì tận dụng triệt để ảnh hưởng của họ để tăng doanh thu.
“Tâm lý tiêu dùng phổ biến hiện nay vẫn là ‘người nổi tiếng dùng thì mình cũng dùng’. Vì vậy, nếu không có chế tài đủ mạnh, sẽ rất khó để chặn đứng hành vi quảng cáo sai lệch”, trung tướng Nguyễn Minh Đức phân tích.
Ông Đức cho rằng việc kiểm soát phát ngôn và hành vi quảng cáo của người nổi tiếng không thể chỉ dựa vào chuẩn mực đạo đức hay quy định mạng xã hội, mà cần được luật hóa rõ ràng hơn. Cụ thể, luật cần định nghĩa chính xác thế nào là quảng cáo sai sự thật và phân nhóm xử lý tùy theo mức độ gây hại. Đặc biệt, khi sản phẩm quảng cáo ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, chế tài cần nặng hơn.
Bên cạnh đó, ông cũng đề xuất Chính phủ sớm ban hành nghị định riêng quy định chi tiết về hoạt động quảng cáo trên các nền tảng trực tuyến – nơi người nổi tiếng dễ dàng tiếp cận hàng triệu người tiêu dùng. Các hợp đồng quảng cáo trong tương lai nên có điều khoản ràng buộc pháp lý rõ ràng về trách nhiệm, bao gồm xác minh sản phẩm, giấy phép kinh doanh, và chất lượng hàng hóa.
Trước thực trạng nhiều vụ quảng cáo sai sự thật bị phanh phui gần đây – trong đó điển hình là vụ hoa hậu Thùy Tiên liên quan đến sản phẩm kẹo rau củ Kera – cơ quan chức năng đang tăng cường điều tra và xử lý nghiêm minh các hành vi có dấu hiệu hình sự trong lĩnh vực quảng bá sản phẩm.
Hiện nay, theo quy định của Nghị định 38/2021 và Điều 197 Bộ luật Hình sự, người quảng cáo sai sự thật có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo tính chất, mức độ vi phạm. Trong thời gian tới, lực lượng công an sẽ tiếp tục rà soát hệ thống pháp luật liên quan đến an toàn thực phẩm và thương mại, đồng thời kiến nghị sửa đổi các quy định còn lỏng lẻo để đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng.
Cùng với đó, Bộ Công an cũng khuyến cáo người dân nên thận trọng khi mua thực phẩm, đặc biệt là các mặt hàng như sữa hay thuốc, tránh tin tưởng mù quáng vào những lời quảng bá từ người nổi tiếng nếu chưa được kiểm chứng về chất lượng và nguồn gốc sản phẩm.
