Trung Quốc không gấp rút đàm phán với Mỹ do có thể trung chuyển hàng hóa qua châu Á, tận dụng căng thẳng địa chính trị để củng cố vị thế xuất khẩu.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump được nhìn thấy ở Osaka, Nhật Bản vào tháng 6 năm 2019. Ảnh: Xinhua/Ju Peng/Getty Image
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ – Trung tiếp tục âm ỉ và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt rõ ràng, Bắc Kinh dường như đang áp dụng chiến lược “chờ thời”, tận dụng tối đa sự phân hóa trong quan hệ của Washington với các đối tác quốc tế để gia tăng ảnh hưởng kinh tế và duy trì vị thế xuất khẩu ổn định.
Mặc dù nhiều chuyên gia kỳ vọng Trung Quốc sẽ chủ động tìm kiếm một thỏa thuận thương mại với Mỹ để tránh thiệt hại về dài hạn, thực tế cho thấy Bắc Kinh không tỏ ra vội vàng. Một trong những nguyên nhân là khả năng thích nghi cao của nước này trước các rào cản thương mại, đặc biệt là thông qua mạng lưới trung chuyển hàng hóa tại các quốc gia châu Á lân cận.
Các container xếp chồng lên nhau vào đầu tháng trước tại Cảng tự trị Phnom Penh ở Phnom Penh, Campuchia. Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy lượng hàng xuất khẩu sang Việt Nam và Thái Lan, cả hai nước đều giáp biên giới Campuchia, đang tăng. Ảnh: Suy Se/Agence France-Presse/Getty Images
Số liệu hải quan gần đây được viện Brookings phân tích cho thấy lượng hàng xuất khẩu từ Trung Quốc sang Việt Nam và Thái Lan đã tăng mạnh kể từ đầu năm. Theo chuyên gia Robin Brooks, đằng sau sự tăng trưởng này là hoạt động tái xuất khẩu gián tiếp sang Mỹ – cho phép Trung Quốc tiếp cận thị trường Mỹ ngay cả khi phải đối mặt với các mức thuế quan cao.
Không chỉ vậy, việc duy trì các kênh xuất khẩu thay thế và chấp nhận một phần chi phí trung chuyển cho thấy Trung Quốc sẵn sàng kéo dài thế giằng co, thay vì nhượng bộ sớm trong đàm phán với Washington. Điều này được lý giải là nhằm củng cố vị thế trước khi bước vào bất kỳ vòng đàm phán nào có thể xảy ra trong tương lai.
“Bất kỳ cuộc chiến thương mại nào cũng khiến bên có thặng dư chịu thiệt nhiều hơn, nhưng hiện nay thương mại Mỹ – Trung chưa rơi vào tình trạng đình trệ hoàn toàn,” ông Scott Bessent, Bộ trưởng Tài chính Mỹ phát biểu trên CNBC ngày 5/5.
Trong khi Mỹ đối mặt với thách thức trong việc duy trì ảnh hưởng toàn cầu, Trung Quốc đã và đang mở rộng xuất khẩu sang các thị trường như Anh và Brazil. Điều này càng làm nổi bật tính linh hoạt của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Hơn nữa, sự tăng giá của đồng USD gần đây đang mang lại lợi thế rõ rệt cho các nhà xuất khẩu châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường ngoại thương để duy trì tốc độ tăng trưởng.
Điều đáng chú ý là Bắc Kinh không chỉ tận dụng cơ hội thị trường mà còn dựa vào hệ thống chính trị ổn định – không chịu ảnh hưởng mạnh từ các chu kỳ bầu cử ngắn hạn như ở Mỹ. Bối cảnh này tạo ra một lợi thế chiến lược cho Trung Quốc khi đối mặt với các biện pháp thuế quan và áp lực thương mại từ chính quyền Tổng thống Donald Trump.
Hơn nữa, so sánh với tác động của các lệnh trừng phạt Mỹ đối với Nga trong ba năm gần đây – vốn không làm suy giảm nghiêm trọng năng lực xuất khẩu của Nga như kỳ vọng ban đầu – giới phân tích nhận định Trung Quốc đang học hỏi mô hình phản ứng và điều chỉnh của Moscow để định hình phản ứng chiến lược phù hợp hơn trong cuộc đối đầu thương mại.
Từ tất cả các yếu tố kể trên, dễ hiểu vì sao Trung Quốc vẫn tiếp tục duy trì khoảng cách và chưa vội cử phái đoàn đàm phán tới Washington. Với thế trận hiện tại, Bắc Kinh có lý do để chờ đợi thời cơ có lợi hơn trong tương lai thay vì vội vã bước vào cuộc chơi khi cán cân đàm phán vẫn chưa rõ ràng.
