75 năm sau ngày nổ ra, Chiến tranh Triều Tiên vẫn để lại nhiều dấu ấn sâu đậm với những chi tiết ít người biết, từ việc quân Mỹ từng kiểm soát Bình Nhưỡng đến những trận không chiến đầu tiên giữa máy bay phản lực.
Ngày 25/6/1950, hơn 135.000 binh sĩ Bắc Triều Tiên vượt qua vĩ tuyến 38, khởi đầu cho một trong những cuộc chiến tàn khốc nhất thế kỷ XX. Dù được coi là “cuộc chiến bị lãng quên”, xung đột này đã cướp đi hàng triệu sinh mạng và ảnh hưởng sâu rộng đến địa chính trị khu vực suốt hơn nửa thế kỷ qua.
Một trong những điều ít người biết là quân đội Hoa Kỳ từng kiểm soát thủ đô Bình Nhưỡng trong 8 tuần cuối năm 1950. Ngày 19/10, Sư đoàn Kỵ binh số 1 của Mỹ phối hợp với quân Hàn Quốc tiến vào thành phố này. Tới ngày 22/10, Bộ chỉ huy tiền phương Mỹ đặt trụ sở tại văn phòng cũ của Kim Il Sung. Tuy nhiên, sự hiện diện của Mỹ kết thúc chóng vánh khi Trung Quốc tung lực lượng phản công, buộc quân Mỹ rút lui ngày 5/12.
Cùng thời điểm đó, một trong những chiến dịch không kích quy mô lớn nhất lịch sử đã diễn ra. Mỹ thả 635.000 tấn bom xuống Bắc Triều Tiên – vượt xa tổng lượng bom ném xuống toàn Thái Bình Dương trong Thế chiến II. Tác động của các cuộc ném bom vẫn ám ảnh chính sách quốc phòng của Bình Nhưỡng cho đến nay, thúc đẩy họ phát triển hạ tầng ngầm và vũ khí hạt nhân.
Một khía cạnh lịch sử quan trọng khác là vai trò của Liên Xô. Theo tài liệu giải mật, nhà lãnh đạo Kim Il Sung đã nhiều lần vận động Joseph Stalin cho phép tấn công miền Nam. Sau khi quân Mỹ rút khỏi Hàn Quốc năm 1949, Stalin đồng ý nhưng kèm điều kiện phải có sự hậu thuẫn từ Mao Trạch Đông. Với sự ủng hộ từ cả Bắc Kinh và Moscow, chiến dịch xâm lược được khởi động.
Không chỉ ảnh hưởng đến bán đảo Triều Tiên, cuộc chiến còn cứu Đài Loan khỏi nguy cơ bị cộng sản thôn tính. Khi quân Trung Quốc chuẩn bị vượt biển, Tổng thống Truman đã điều Hạm đội 7 tới Eo biển Đài Loan để ngăn chặn, tạo thế bảo vệ cho hòn đảo này – điều vẫn gây tranh cãi đến nay.
Chiến tranh Triều Tiên cũng là nơi lần đầu tiên các máy bay phản lực giao chiến. Ngày 8/11/1950, chiếc F-80 Shooting Star của Mỹ đối đầu MiG-15 Liên Xô tại Sinuiju. Dù ghi nhận chiến công đầu tiên thuộc về Trung úy Russell Brown, đến nay vẫn còn tranh cãi vì phía Liên Xô không xác nhận tổn thất. Tuy nhiên, một ngày sau, một MiG-15 được Hải quân Mỹ xác thực đã bị bắn hạ.
Đặc biệt, chiến tranh chưa bao giờ chính thức được tuyên bố. Dưới danh nghĩa “hành động cảnh sát” do Liên Hợp Quốc ủy quyền, Tổng thống Truman điều quân mà không thông qua Quốc hội. Mô hình này trở thành tiền lệ cho nhiều cuộc can thiệp quân sự Mỹ về sau, từ Việt Nam đến Iraq.
Chiến tranh Triều Tiên, dù bị lãng quên trong ký ức đại chúng, vẫn là nền móng cho những chuyển biến địa chính trị hiện nay. Những bài học từ cuộc chiến – cả về chiến thuật, ngoại giao lẫn pháp lý – vẫn có giá trị trong bối cảnh căng thẳng toàn cầu gia tăng.
