Chính phủ công bố cơ cấu mới của Thanh tra Chính phủ với 22 đơn vị trực thuộc, hướng đến hệ thống thanh tra tinh gọn, chuyên sâu và hiệu quả toàn diện.
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 109/2025/NĐ-CP ngày 20/5/2025, quy định rõ chức năng, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ. Văn bản này đánh dấu một bước cải tổ quan trọng trong lĩnh vực thanh tra, với định hướng xây dựng một hệ thống thanh tra nhà nước gọn nhẹ hơn, chuyên nghiệp hơn, đồng thời phản ánh nỗ lực đẩy mạnh hiệu quả quản lý trong lĩnh vực tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng như phòng, chống tham nhũng và tiêu cực trên cả nước.
Theo Nghị định, Thanh tra Chính phủ là cơ quan ngang bộ thuộc Chính phủ, đóng vai trò trung tâm trong quản lý nhà nước đối với công tác thanh tra và các lĩnh vực liên quan. Cơ quan này có trách nhiệm chủ trì soạn thảo các văn bản pháp luật, đề xuất chiến lược, quy hoạch, kế hoạch cho Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, đồng thời có quyền ban hành các thông tư, chỉ thị và quyết định trong phạm vi thẩm quyền được giao.
Nội dung đáng chú ý trong nghị định mới là cơ cấu tổ chức được thiết kế lại gồm 22 đơn vị, trong đó bao gồm cả các đơn vị hành chính phục vụ chức năng quản lý nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập. Các đơn vị hành chính gồm có: Vụ Pháp chế, Vụ Tổ chức cán bộ, Vụ Kế hoạch – Tài chính, Vụ Hợp tác quốc tế và Văn phòng.
Ngoài ra, để tăng tính chuyên môn và hiệu quả công tác thanh tra, Chính phủ đã quy định thành lập các cục chuyên trách theo vùng và lĩnh vực. Cụ thể, có ba cục phụ trách giải quyết khiếu nại, tố cáo ở các khu vực Bắc (Cục I), Trung (Cục II) và Nam (Cục III); bên cạnh đó là Cục IV chuyên về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Các lĩnh vực chuyên sâu như nội chính, tài chính, ngân hàng, xây dựng, nông nghiệp, môi trường, công thương, y tế, giáo dục, văn hóa và khoa học công nghệ cũng có các cục thanh tra riêng biệt đảm nhiệm.
Bổ sung vào cơ cấu là Cục Giám sát và Thẩm định, Cục Theo dõi, đôn đốc và Xử lý sau thanh tra – hai đơn vị giữ vai trò hậu kiểm, đảm bảo tính thực thi và hiệu lực của các kết luận thanh tra. Các đơn vị sự nghiệp gồm Ban Tiếp công dân Trung ương, Báo Thanh tra và Trường Cán bộ Thanh tra.
Một trong những điểm nổi bật của Nghị định 109 là việc điều chỉnh và loại bỏ các quy định về tổ chức thanh tra tại nhiều bộ, ngành và địa phương. Theo đó, nhiều Bộ như Nội vụ, Tài chính, Giáo dục và Đào tạo, Công Thương, Y tế, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ cùng các cơ quan ngang bộ khác sẽ không còn duy trì tổ chức thanh tra chuyên trách. Các chức năng trước đây thuộc về thanh tra sẽ được chuyển giao về Thanh tra Chính phủ hoặc thay thế bằng hoạt động kiểm tra nội bộ.
Điều chỉnh này không chỉ giúp giảm bớt sự trùng lặp, chồng chéo trong hoạt động thanh tra giữa trung ương và địa phương, mà còn giúp tập trung nguồn lực về một đầu mối có chuyên môn cao và phạm vi thẩm quyền toàn quốc. Bên cạnh đó, đây cũng là bước đi phù hợp với xu hướng cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát và phòng, chống tham nhũng trong hệ thống chính trị.
Việc ban hành nghị định mới cùng với những sửa đổi, bãi bỏ liên quan đến các văn bản cũ được kỳ vọng sẽ góp phần củng cố vị thế của Thanh tra Chính phủ, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho quá trình kiện toàn bộ máy, đồng thời đưa hoạt động thanh tra đi vào chiều sâu, chuyên nghiệp và phù hợp với yêu cầu đổi mới quản lý nhà nước hiện nay.
